శాస్త్ర విజ్ఞానము

అమ్మమాట, ఎమ్మెస్ పాట, మల్లెగంధం, ఐషు అందం – ఇవన్నీ కని విని తరించడానికి మనసుండాలి. ఆ మనసుకి ఉపాధిగా పని చేసే మూడు పౌనుల మాంసపు ముద్ద మెదడు. మెదడు గురించి, నాడీ మండలం గురించి ఎన్నో ఆసక్తికరమైన విషయాలని సరదాగా అందజేయడమే ఈ బ్లాగు లక్ష్యం.


ఇది Neuro science for Kids అనే ఇంగ్లిష్ వెబ్ సైటు కి తెలుగు అనువాదం.

మెదడు, వెన్నుపాము, న్యూరాన్లు, ఇంద్రియాలు – నాడీ ప్రపంచంలోని ఎన్నో ముఖ్యాంశాల గురించి తెలుసుకోవచ్చు. ప్రయోగాలతో, ఆటలతో నాడి శాస్త్ర లోకంలోకి సునాయాసంగా ప్రవేశించవచ్చు.

“Neuroscience for Kids” మూలకర్త డాక్టర్ ఎరిక్ చుడ్లర్ తెలుగు అనువాదానికి ఎంతో సాదరంగా సమ్మతించారు.

కొలంబస్ యాత్రలు భూమి గుండ్రంగా ఉందా లేదా అన్న విషయాన్ని ఎటూ తేల్చలేకపోయాయి. ఆ మహాకార్యాన్ని తలపెట్టిన మరో నావికుడు ఉన్నాడు. అతడే మెగాలెన్.

(స్పానిష్ రాజు ఐదవ కింగ్ చార్లెస్ సభలో)

చార్లెస్ - నేల మీద ఇండియా చేరుకోవడానికి సిల్కు దార్లు ఎప్పుడో మూసుకున్నాయి. ఇండియా కోసం వెదుక్కుంటూ వెళ్లిన కొలంబస్ మరేవో ప్రాంతాలని కనుక్కున్నాడు. అదసలు ఇండియానే కాదని పండితుల అభిప్రాయం. ఆ తరువాత వాస్కో ద గామా ఆఫ్రికా చుట్టూ ఇండియా చేరే పద్ధతి కనుక్కున్నాడు. కాని టోర్దెసీలాస్ ఒప్పందం ప్రకారం ఆ సముద్రపు దార్లు పోర్చుగల్ కే స్వంతం. ఇండియా చేరుకోవడానికి నీ వద్ద ఇంకేదో పథకం ఉందని విన్నాను. ఏమిటది కొంచెం వివరించు మెగాలెన్!.
మెగాలెన్ - అవును మహారాజా! కొలంబస్ కనుక్కున్నది ఇండియా కాదన్నది నిజం. ఆయన కనుక్కున్నది వెస్ట్ ఇండీస్ అనబడే ఓ ద్వీపమాలిక. వాటి వెనుక అమెరిగో వెస్పుసీ కనుక్కున్న అమెరికా అనబడే ఓ మహా ఖండం ఉంది. ఇంకా దాని వెనుక బల్బోవా చూచాయగా చూసిన మరో మహాసముద్రం కూడా ఉంది. ఆ మహా సముద్రానికి అవతల చైనా, ఇండియా ఉన్నాయి.

రాజు - మరి అంత దూరం ప్రయాణించేదెలా?
మెగాలెన్ - కొలంబస్ అనుసరించిన మార్గంలోనే సాగాలి. కాని ఇంకా దూరం పోవాలి. అట్లాంటిక్ మహాసముద్రాన్ని దాటి దక్షిణ అమెరికా తూర్పు తీరం వెంట దక్షిణ కొమ్మును చేరుకోవాలి. అక్కణ్ణించి ఇంకా పశ్చిమంగా ప్రయాణిస్తే స్పైస్ ద్వీపాలు వస్తాయి. స్పైస్ ద్వీపాలు ఎంతో సుభిక్షమైన ప్రాంతాలు. వాటితో వ్యాపారం స్పెయిన్ కి ఎంతో లాభదాయకం.
రాజు - చాలా సాహసం చేస్తున్నావ్ మెగాలెన్! అయిదు ఓడలను తీసుకుని తక్షణమే బయల్దేరు. విజయోస్తు!

(1519 సెప్టెంబర్ 20 నాడు 5 ఓడలు 270 మంది సిబ్బందితో బయలుదేరాడు మెగాలెన్. డిసెంబర్ 13 నాడు ఓ కొత్తతీరం ఏదో కనిపించింది.)

నావికుడు1 - ఇండియా కనిపించింది. అయ్యగారూ! ఇండియా కనిపించింది!.
మెగాలెన్ - అప్పుడే ఇండియా రావడమేమిటి? పొరబడుతున్నావు. ఆ అవకాశమే లేదు.
నావికుడు1- లేదయ్యగారూ. అదుగో తీరం మీద ఎవరో ఉన్నారు. అడుగుదాం.
(తీరం మీది మనిషి వైపు తిరిగి) ఇదుగో అబ్బాయ్. ఇది ఇండియానే కదా?
తీరం మనిషి - నో ఇండియా. రియో ద జనేరో!
నావికుడు1 - (ఏడుపు ముఖంతో) ఇంత దూరం వచ్చినా ఇంకా ఇండియా రాలేదా? అయినా సరే ఇంక ముందుకు పోయేదే లేదు. ఇంక చాల్లేండి అయ్యగారూ, ఇక్కడే ఆగిపోదాం.
మెగాలెన్ - పోనీలే. నావికులంతా అలసిపోయి ఉన్నారు. కొన్నాళ్ళాగి బయలుదేరుదాం.
(కొన్నాళ్లయ్యాక ప్రయాణం మళ్లీ కొనసాగింది. కొంత కాలం తరువాత మరేదో తీరం కనిపించింది.)

నావికుడు1 - అయ్యగారూ! అయ్యగారు! ఈ సారి నిజంగా ఇండియానే రండి, చూడండి!
మెగాలెన్ - అప్పుడే ఇండియానా? పోయి కనుక్కుని రా!
(పోయి తిరిగి వచ్చి...)
నావికుడు1 - నేను ఒప్పుకోను. నేను ఒప్పుకోను. వాడెవడో పిచ్చోడు. వాడెక్కడున్నాడో వాడికే తెలీదు. ఇది ఇండియా కాదట. అదేంటబ్బా...రియో ద ప్లాటా అట.
మెగాలెన్ - మరి నే చెప్తే విన్లేదు. లంగరెత్తు. బయలుదేరుదాం.
నావికుడు1 - కుదరదంటే కుదరదు. ఇంచక్కా ఇక్కడే ఉండిపోదాం. ప్లీజ్ అయ్యగారూ!
(సిబ్బంది పోరు పడలేక మెగాలెన్ ఒప్పుకున్నాడు. అక్కడే రెండు నెలలు ఉండి "సాన్ జూలియాన్" అనే సిబిరం కూడా నిర్మించుకున్నారు. ఎంతో కష్టం మీద సిబ్బందిని మళ్లీ ఉత్తేజితం చేసి లక్ష్యాన్ని జ్ఞాపకం చేస్తాడు మెగాలెన్. ప్రయాణం మళ్ళీ కొనసాగింది. కాని ఈ సారి నిరసన నిష్ఠూరంగా మారింది. ఇద్దరు కెప్టెన్లు తప్పించుకుని పారిపోబోతూ పట్టుబడ్డారు.)

నావికుడు1 - దొరా! దొరా! ఈ యదవలిద్దరూ పారిపోతుంటే పట్టుకున్నాం. ఈళ్లకి తగిన శిచ్చ యిధించండి దొరా.
మెగాలెన్ - ఏం సెబాస్టియన్ ఎందుకు చేశావీపని? ఈ అన్వేషణ, పర్యటన ఓ యుద్ధం లాంటిది. యుద్ధంలో వెన్ను చూపించి పారిపోయేవారికి శిక్షేమిటో నీకు తెలుసుగా?
సెబాస్టియన్ - తప్పయిపోయింది మెగాలెన్! దయచేసి ఈ ఒక్క సారికి క్షమించు. బుద్ధి గడ్డి తిని వీళ్లతో చేయి కలిపాను. మళ్ళీ నా వల్ల ఇలాంటి తప్పు జరగదు.
మెగాలెన్ - ఏం గాస్పర్? నీ సంగతేంటి? జరిగిన దానికి ఏం సంజాయిషీ చెబుతావు?
గాస్పర్ - అన్వేషణ, పర్యటన, యుద్ధం...(హహహ) ఇది అన్వేషణ కాదు. ఆత్మహత్య. సామూహిక ఆత్మహత్య. ఇలాగే పోతూ ఉంటే ఏదో రోజు అందరం నడి సముద్రంలో దిక్కుమాలిన చావు చస్తాం. భూమి గుండ్రంగా ఉందట! దిక్కు తెలీకుండా ఏళ్ల తరబడి పడమటి దిక్కుగా పోతే తూర్పు వస్తుందట. ఇంత కన్నా వెర్రితనం ఎక్కడైనా ఉందా? మెగాలెన్! ఇదంతా కేవలం నీ భ్రాంతి. నీ వెర్రితనానికి ఇంత మంది ప్రాణాలని ఎందుకు బలి తీసుకుంటావ్?
(అందరి వైపు తిరిగి) వీడి మాటలు నమ్మకండి! ఇలాగే ఇంకా ముందుకు పోతే వచ్చేది ఇండియా కాదు. లోకం అంచుకి వచ్చేస్తాం. భయంకరమైన శూన్యంలో పడిపోతాం. పదండి వీడి ఖర్మకి వీణ్ణి వదిలిపెట్టి మన స్వదేశానికి వెళ్ళిపోదాం. నేటితో ఈ నీటి చెర నుండి తప్పించుకుందాం.

(సెబాస్టియన్ కి క్షమాభిక్ష దొరికింది. గాస్పర్ కి మరణ దండన తప్పలేదు. పర్యాటక బృందం తమ భయంకర పయనంలో ముందుకి సాగిపోయింది. అమెరికా దక్షిణ కొమ్ము దగ్గర ఆ నౌకాదళం పశ్చిమంగా తిరిగి ముందుకి సాగిపోయింది. అప్పుడో పెనుకడలి ఎదురయ్యింది.)

నావికుడు1 - అయ్యా! అయ్యా! అంతం వచ్చేసింది! లోకానికి అంతం వచ్చేసింది. ఇంకా ముందుకి పోతే ఓడలు అగాధంలో పడిపోతాయి.
మెగాలెన్ - (నవ్వి) కాదు కాదు. ఇది అమెరికా ఖండం అవతల ఉన్న మహాసముద్రం. అబ్బ! ఎంత ప్రశాంతంగా ఉందో! దీనికి ప్రశాంత సముద్రం, అంటే పసిఫిక్ ఓషన్ అని పేరు పెడదాం.
నావికుడు1 - అయ్యా! ఖండాలు ఇలా వస్తున్నాయి, అలా పోతున్నాయి. సముద్రాలు ఇలా వస్తున్నాయి, అలా పోతున్నాయి. నేనీ టెన్షన్ భరించలేను గాని అసలు ఇంతకీ ఇండియా నేను చచ్చేలోపు వస్తుందో లేదో కచ్చితంగాచెప్పేయండి అయ్యగారూ! మీకు పుణ్యం ఉంటుంది.
మెగాలెన్ - అయ్యో ఇంకేముంది! ఈ మహాసముద్రం దాటితే వచ్చేది ఇండియానే!
(నావికుడు మూర్చబోతాడు)

(కొన్ని నెలల ప్రయాణం తరువాత మరో తీరం వచ్చింది.)
మెగాలెన్ - ఏదో తీరం కనిపిస్తోంది. ఇండియానే అయ్యుండాలి. పోయి కనుక్కురండి.
నావికుడు1 - అక్కర్లేదండి అయ్యగారు. అది ఇండియా కాదని కచ్చితంగా చెప్పొచ్చు.
మెగాలెన్ - అరె! అంత కచ్చితంగా ఎలా చెప్పగలుగుతున్నావు.
నావికుడు1 - అయ్యా! భూప్రపంచం అంతా తిప్పుకొచ్చారు. ఇండియా తప్ప మిగతా అన్నీ చూపించారు. ఇంకో రెండు అడుగులు వేస్తే మనిల్లు వచ్చేస్తుందండి. దీన్ని బట్టి నాకు అర్థం అయ్యేదేమిటి అంటేనండి అసలు ఇండియా అనేదే లేదనండి. లేకపోతే రోడ్ల మీద రేగుపళ్లు అమ్మినట్టు రత్నాలు అమ్ముతారా! ఏదో మన బామ్మలు చెప్తుంటే విని ఊకొడుతూ నిదరోయేవాళ్లం. ఆ కథలు విని మన రాజుగారు మీకు మమ్మల్ని అప్పచెప్పి పంపించడం. మీరేమో ఎగేసుకుని సముద్రాలన్నీ ఇండియా ఇండియా అంటూ దేవుళ్లాడడం - మా బాగుందండి!
మెగాలెన్ - ఏడ్చావులే. పోయి కనుక్కుని రా.

(వాకబు చేస్తే ఆ ప్రాంతం ఫిలిపీన్స్ అనబడే దీవి అని తెలిసింది. అప్పటికే బాగా అలసిపోయిన నౌకా సిబ్బంది అక్కడే కొన్ని నెలలు బస చేసింది. ప్రాంతీయుల కలహాల్లో మెగాలెన్ తల దూర్చవలసి వచ్చింది. ఆ కలహాలే తన ప్రాణం మీదకి వచ్చాయి. మెగాలెన్ మరణ వార్త విని నావికుల మనసులు విలవిలలాడాయి.)

నావికుడు1 - ఇది అన్యాయం అయ్యగారూ! ఇది అన్యాయం! కనిపించిన ప్రతీ తీరం ఇండియానే అనుకుని మిమ్మల్ని తొందర పెట్టాను. ఇండియా ఎంతకీ రాదేంటని మిమ్మల్ని తెగ వేధించాను. చివరికి అసలు ఇండియా అనేదే లేదని సందేహించాను. అయితే అయ్యగారూ! ఇండియా అనేది ఉందో లేదో ఇప్పటికీ నాకు తెలీదు. కాని మీరు పొరబాటు చెయ్యరని మాత్రం నాకు తెలుసు. ఇండియా తప్పకుండా ఉంటుంది. కాని మీరే లేకపోతే ఇంక మాకు ఇండియాకి దారి చూపించే వాళ్లు ఎవరున్నారు అయ్యగారూ? ఇంకెవరున్నారు?

(మెగాలెన్ సిబ్బంది ఇండియా వెళ్ళే ప్రయత్నాన్ని విరమించుకుని నేరుగా స్పెయిన్ కి ప్రయాణమయ్యారు. బయల్దేరిన నాటి నుండి సరిగ్గా మూడేళ్ల తరువాత బృందం స్పెయిన్ చేరుకుంది. బయల్దేరింది 270 మంది అయితే ఇంటికి తిరిగొచ్చింది 18 మంది. ఇండియా అయితే కనిపించలేదు కాని భూమి గుండ్రంగా ఉంది అన్న ప్రతిపాదనకి ఆ మహాయాత్ర మొట్టమొదటి నిదర్శనం అయ్యింది.)

ఆ విధంగా సముద్ర యాత్రల వల్ల భూమి గుండ్రంగా ఉందని రూఢి అయ్యింది. కాని అది ప్రత్యక్ష నిదర్శనం కాదు. ఆ నిదర్శనం కావాలంటే అంతరిక్షంలోకి ప్రవేశించాల్సి ఉంటుంది. ఇరవయ్యో శతాబ్దంలో అంతరిక్షయుగం మొదలయ్యింది. అంతవరకు నేల మీద నించుని అకాశం కేసి ఆశగా చూడడానికి అలవాటు పడ్డ మానవుడికి, ఆకాశంలో నించుని భూమి కేసి ఆశ్చర్యంగా చూడగలిగే అవకాశం ఏర్పడింది. చీకటి ఆకాశంలో భూమి నీలి చందమామలా గుండ్రంగా, అందంగా కనిపించింది. భూమి బల్లపరుపుగా ఉంది అని నమ్మే విడ్డూరం మనుషులు ఇప్పటికీ ఉన్నారు. కంటికి కనిపించేదీ, మనసుకి అనిపించేదీ నిజమని నమ్మితే నిస్సందేహంగా భూమి గుండ్రంగానే ఉంది.

భూమి ఎలా ఉంటుంది అన్న విషయం మీద కవితలు రాయటం, కొలతలు తీయటం ఇవన్నీ ఒక ఎత్తు. భూమి గుండ్రంగా ఉంది అన్న నమ్మకం మీద ప్రాణాలొడ్డి ఏవో అజ్ఞాత సముద్రాల మీద ధ్వజం ఎత్తటం ఒక ఎత్తు. అలా ధ్వజమెత్తిన ఓ ధీరుడి పేరే కొలంబస్.

(టక్...టక్...టక్)

కొలంబస్ - (తలుపు తీస్తూ) మంత్రిగారూ మీరా? రండి రండి.
మంత్రి - అమ్మయ్య! ఇన్నాళ్లకి దొరికావయ్యా. ఎన్ని సార్లు వచ్చాననుకున్నావు. ఒకసారి వస్తే పోర్చుగల్ వెళ్లావని, మరోసారి వస్తే ఇటలీ, ఇంకోసారేమో సముద్ర యానంలో ఉన్నావని, అదే సముద్రమో నీకే తెలీదని పొరుగింటి వాళ్లన్నారు. పోన్లే ఇన్నాళ్లకి దొరికావు.
కొలంబస్ - అయ్యో! నాకోసం చాలా శ్రమ తీసుకున్నారు. రాజమందిరంలో అంతా కులాసాయే కదా?
మంత్రి - ఆఁ ‌ ఏం కులాసాలే! ఎప్పుడు చూసినా యుద్ధం యుద్ధం! రాజుగారికి, రాణిగారికి ఆ స్పానిష్ మూర్లతో యుద్ధంతోనే సరిపోతోంది. వాళ్లా ఒక పట్టాన చావరు. మనను చంపుకు తింటుంటారు. ధనాగారం ఖాళీ అయిపోతోంది. వాణిజ్యం కూడా అంతంత మాత్రంగానే ఉంది. ఒకప్పుడు ఇండియాతోను, చైనా తోను వాణిజ్యం సజావుగా సాగేది. ఇప్పుడా సిల్కు దారుల వెంట పోతే కొడతామంటున్నారు టర్కులు. ఏం చెయ్యాలో పాలుపోవడం లేదు. కాస్త మంచినీళ్లు ఉంటే ఇప్పిస్తావా నాయనా?
కొలంబస్ - బాబూ డీగో!
డీగో - ఆఁ! (లోపల్నుంచి కేక)
కొలంబస్ - మంత్రి గారికి కొంచెం మంచినీళ్లు తెచ్చివ్వు నాన్నా.
(డీగో తెరమాటు నుండి మంత్రిగారి కేసి చూసి, నాలుక పైకి పెట్టి వెవ్వెవ్వె అని వెక్కిరించి మాయమవుతాడు.)
కొలంబస్ - సారీ, మావాడు కొంచెం...
మంత్రి - ...చిలిపి. అర్థమయ్యిందిలే.
కొలంబస్ - ఉండండి నేను తెస్తాను.
(కొలంబస్ లోపలికి వెళ్తాడు. మంత్రి ఉష్ అంటూ నెత్తి మీద ఉన్న విగ్ తీసి బల్ల మీద పెడతాడు. ఇంతలో డీగో ఎక్కణ్ణుంచో వచ్చి ఆ విగ్ ని గద్దలా తన్నుకు పోతాడు.)
మంత్రి - అయ్యో అయ్యో నా జుట్టు ఇలా తే!.
(మంచినీళ్ల గ్లాసుతో కొలంబస్ తిరిగి వచ్చేసరికి మంత్రిగారు, డీగో బల్ల చుట్టూ పరిగెడుతూ దోబూచులాడుతుంటారు.)
కొలంబస్ - ఏయ్! డీగో. ఇలారా. తప్పునాన్నా. అలా మంత్రిగారి జుట్టు చేతిలో పట్టుకుని తిరక్కూడదు. ఇచ్చేసేయ్.
డీగో - ఊహు. ఇవ్వను. ఇవ్వనంటే ఇవ్వను. దీంతో నా చిలక్కి గూడు కట్టుకుంటా.
(ఓ పెద్ద బల్ల చుట్టూ పరిగెడుతూ కొలంబస్ డీగోని వెంబడిస్తుంటాడు. ఇదే అదను అనుకుని మంత్రిగారు చల్లగా జారుకుంటారు. డీగో వెంటపడుతున్న కొలంబస్ ఉన్నట్లుండి వ్యతిరేక దిశలో పరుగెత్తి డీగోని అందుకుంటాడు. డీగోని ఎలా పట్టుకున్నదీ పునరావలోకనం చేసుకుంటుంటే తన మనసులో ఏదో తళుక్కుమంటుంది.)
కొలంబస్ - యురేకా! ఇండియాకి దారి దొరికిందీ!!!
(తేరుకుని చుట్టూ తిరిగి చూసేసరికి మంత్రిగారు కనిపించరు.)
కొలంబస్ - మంత్రిగారూ! మంత్రిగారూ!

(మంత్రిగార్ని వెదుక్కుంటూ కొలంబస్ బయటికి పరుగెడతాడు. "డాడీ, డాడీ" అని అరుస్తూ డీగో అతణ్ణి అనుసరిస్తాడు.)

(నిండు సభలో స్పానిష్ రాజు ఫెర్డినాండ్, రాణి ఇసాబెల్ కొలువు తీరి ఉంటారు. జయజయధ్వానాలు వినిపిస్తుంటాయి.)
మహారాణి ఇసబెల్ కి జయహో! జయహో!
(ఆమె ప్రసన్నంగా నవ్వుతుంది.)
మహారాజు ఫెర్డినాండ్ కి జయహో!జయహో!
(ఆయన కూడా ప్రసన్నంగా నవ్వబోతాడు, కాని రాణి చూసిన చూపుకి మానుకుంటాడు.)
(ఇంతలో మంత్రిగార్ని వెదుక్కుంటూ కొలంబస్ ప్రవేశిస్తాడు.)
కొలంబస్ - మంత్రిగారూ! మంత్రిగారూ! ఇండియాకి దారి తెలిసింది! (మంత్రిగారి భుజాలు పట్టుకుని కుదిపేస్తూ). ఎలాగో చెప్పనా? ఇప్పుడు మీరు ఇలా రండి... ఇక్కడ ఇలా నించోండి. ఒరే డీగో, నువ్విలా నించో.
(రాణికి ఒళ్లు మండిపోతుంది).
రాణి - ఎవడీ వెర్రివాడు? నిండు సభలో ఈ ఆటలేంటి? ఎవరక్కడ? ఇద్దరినీ పట్టుకోండి!
మంత్రి - అయ్యో! మహారాణీ! ఇతగాడు పిచ్చివాడు కాడు. కొలంబస్ అని గొప్ప నావికుడు. ఇండియాకి ఏదో దారి చెబుతాను అంటున్నాడు పాపం!
రాణి - ఇండియాకి దారి కొత్తగా చెప్పేదేముంది? ఉందిగా పట్టు దారి. ఆ పట్టు దారి వెంబడి పన్నులు కట్టుకుంటూ పోతే తిరిగి ఇంటికి వచ్చేసరికి పట్టుమని నూరోవంతు లాభం కూడా రాదు.
కొలంబస్ - అందుకే మరో దారి ఉందని అంటున్నాను మహారాణీ!
రాణి - ఏదీ? ఆఫ్రికా చుట్టూనా?
కొలంబస్ - ఊహు. అది కూడా కాదు.
రాణి - (విస్తుబోయి రాజు కేసి చూస్తుంది. రాజు "నాకేసి చూస్తావేంటి" అన్నట్టు విస్తుబోయి రాణి కేసి చూస్తాడు).
(కొలంబస్ కేసి చూసి) ఏంటా దారి?

కొలంబస్ - నన్నొకసారి విడిచిపెడితే...
రాణి - అతణ్ణి విడిచిపెట్టండి!
(కొలంబస్ సింహాసనానికి కుడి కొస వద్దకి పోయి అక్కడ నించుంటాడు.)
కొలంబస్ - ఇప్పుడు నేను స్పెయిన్ దేశాన్ని అనుకుందాం!
రాజు (ఉక్రోషంతో) ఏయ్! స్పెయిన్ ని నేనూ!
(రాణి రాజు కేసి కొర కొర చూస్తుంది)
రాజు - కాదు ఈవిడా!
రాణి - నువ్వు కానీ కొలంబస్.
(భటులని పిలిచి వరుసగా తన పక్కన నించోమంటాడు.)
కొలంబస్ - ఇతగాడు ఫ్రాన్స్. ఇతడు ఇటలీ. ఇతడు రొమానియా, ఇతడు టర్కీ. ఇతడు పర్షియా. ఇతడు కందహార్.
ఏయ్ డీగో, ఇలా రా! వీడు ఇండియా. ఇప్పుడు స్పెయిన్ నుండి ఇండియా చాలా దూరంలో ఉన్నట్టు అనిపిస్తుంది. భూమి బల్లపరుపుగా ఉంది అనుకుంటే అది నిజమే. కాని భూమి గుండ్రంగా ఉంది. డీగో ఇలా వెనక్కురా! (కొద్దిగా జరిగి డీగో చేయి అందుకుంటాడు.) కనుక ఒక దారి వెంట చాలా దూరంలో ఉన్న ఇండియా మరో దారి వెంట అతి దగ్గరలో ఉంది. చేయి చాచితే అందేంత దగ్గర్లో ఉంది.
రాణి - ఇంతకీ ఏంటా దారి కొలంబస్?
కొలంబస్ - మహాసముద్రం మీద పశ్చిమ దిశగా ప్రయాణం.
మంత్రి - మహాసముద్రం మీద ప్రయాణమా? ప్రాణాలతో తిరిగి వద్దామనేనా?
ఓ సభ్యుడు -(కోపంగా) పశ్చిమంగా ప్రయాణిస్తే చేరేది ఇండియా కాదు. నరకానికి.
రాజు - అవునవును. పశ్చిమంగా ప్రయాణించే ఓడలు ప్రపంచం అంచుని చేరి అవతల అగాధంలో పడిపోతాయట. నన్ను పెంచిన ఆయా చెప్పింది. (కళ్లింత చేసి భయంగా అంటాడు.)
కొలంబస్ - పశ్చిమంగా సాగితే ధైర్యం ఉన్నవాడికి ధనం, అర్భకులకి అగాధం ఎదురవుతుంది. కొద్దిపాటి సముద్రం దాటితే వచ్చేది ఇండియా, కాథే మొదలైన సంపన్న దేశాలు. దమ్ముంటే ఒక్క అంగలో కడలి దాటి ఆ ఐశ్వర్యాన్ని సొంతం చేసుకోవాలి. నరకం ఎక్కడో లేదు. ఊహకి సంకెళ్లు వేసే మీ మూఢత్వమే నరకం. మీ కళ్లకి కమ్మిన చీకటే అగాధం.
రాణి - కాని గతంలో సముద్ర యాత్రలు చేసిన నావికులు అంతా తీరాన్ని అంటిపెట్టుకుని పోయిన వారేగాని మహాసముద్రాన్ని ఎదురొడ్డిన వారు లేరు కదా కొలంబస్?
కొలంబస్ - మొట్టమొదట ఎవరో ఒకరు సాహసించి సాధించకపోతే మనుష్య జాతి ఇంత దూరం వచ్చేదా చెప్పండి రాణీ? హృదయంలో తెగువ లేని వారికి ఎన్ని మాటలు చెప్పినా వృధాయే అని నాకు తెలుసు. దయచేసి సెలవు ఇప్పించండి.(నిష్క్రమించబోతాడు)
రాణి - ఆగు కొలంబస్! నీ ప్రయాణానికి కావలసిన వసతులు నేను అనుగ్రహిస్తాను. తక్షణమే బయల్దేరు.
కొలంబస్ - ధన్యుణ్ణి రాణీ! ధన్యుణ్ణి!


(1492 లో ఆగష్టు నెలలో సాంటా మరియా, నీనా, పింటా అనే మూడు ఓడలతో బయలుదేరుతాడు కొలంబస్. వాళ్ల ఓడలు ప్రపంచం అంచున అగాధంలో పడిపోలేదు. 12 అక్టోబర్ నాడు ఓ కొత్త భూమి కనిపించింది. అదే ఇండియా
అని భ్రమించాడు కొలంబస్. ఆ భ్రమ జీవితాంతం అతణ్ణి విడిచి పెట్టలేదు. కొలంబస్ కనుక్కున్నది ప్రస్తుతం మనం వెస్ట్ ఇండీస్ అనుకునే ద్వీపమాలిక. కొలంబస్ యాత్రలని ఆధారంగా చేసుకుని మరి కాస్త ముందుకి సాగిన అమెరిగో వెస్పుసీ అనే నావికుడు అమెరికా ఖండాన్ని కనుక్కున్నాడు.

భూమి విస్తృతి గురించి అసలేమీ తెలీని రోజుల్లో కూడా భూమి గుండ్రంగా ఉంది అన్న నమ్మకానికి తన జీవితాన్ని పణంగా పెట్టిన గొప్ప శాస్త్రవేత్త కొలంబస్. తన యాత్రలు ఆ నమ్మకాన్ని నిజం చేశాయి అనలేం. ఆ నమ్మకానికి ఆయువు పెంచాయి అని మాత్రం నిశ్చయంగా చెప్పొచ్చు.)

కొలంబస్ యాత్రలు భూమి గుండ్రంగా ఉందా లేదా అన్న విషయాన్ని ఎటూ తేల్చలేకపోయాయి. ఆ మహాకార్యాన్ని తలపెట్టిన మరో నావికుడు ఉన్నాడు. అతడే మెగాలెన్.

మరికొంత వచ్చే టపాలో...

భూమిని గోళంగా భావించడమే కాక ఆ గోళం యొక్క చుట్టుకొలత కూడా ఓ చక్కని ప్రయోగం చేసి ఖచ్చితంగా కనుక్కున్న మరో ఘనుడు ఉన్నాడు. అతడే ఎరొటోస్తినీస్. పెళ్ళీ పెటాకులు లేనివాడు కనుక ఇలాంటి ప్రయోగాలతో జీవితం వెళ్ళబుచ్చుతుంటాడు.

(ఎరొటొస్తినీస్ ఇంట్లో)
ఎరొటొస్తినీస్ - ఒరేయ్!
పనివాడు - అయ్యా, వస్తున్నా!
ఎరొటొస్తినీస్ - చిన్న పని చేసి పెట్టాల్రా చేస్తావా?
పనివాడు - చేస్తానండయ్యా, కాని...(భయంగా ఎరొటొస్తినీస్ చేతిలో ఉన్న టేపు కేసి చూస్తూ) కిందటి సారి ఇలాగే చిన్న పని అని చెప్పి అలెగ్జాండ్రియా చుట్టుకొలత అదుగో ఆ టేపుతోనే కొలుచుకు రమ్మన్నారు. ఎండదెబ్బ తగిలి వారం రోజులు మంచమెక్కా.
ఎరొటొస్తినీస్ - అబ్బా. అలాంటిదేం లేదురా. చాలా సింపుల్. ఈ కర్ర పాతాలి అంతే.
పనివాడు - ఏంటయ్యగారూ? ఏదైనా పందిరి వేయాలా? ఇప్పటికైనా పెళ్లి మీదకి గాలి గాని మళ్లిందా?
ఎరొటొస్తినీస్ - (కాస్త సిగ్గు పడుతూ) ఛఛ! భలే వాడివే! అలాంటిదేం లేదు.
ఎరొటొస్తినీస్ - పోనీ ఏదైనా జెండా ఎగరేయాలా?
ఎరొటొస్తినీస్ - ఒరేయ్ చెప్పిన పని చేస్తావా, కర్రకి బదులు నిన్ను పాతమంటావా?
పనివాడు - ఏదో తెలుసుకోవాలని అడిగానయ్యా. మీరే కదా అంటారు. ప్రతీ విషయాన్ని అదేంటబ్బా... "ప్రశ్నించి, అర్థం చేసుకుని చెయ్యాలి, గుడ్డిగా చెయ్యకూడదు" అంటారు.
ఎరొటొస్తినీస్ - ఏడ్చావులేపో.
పనివాడు - ఇదుగో పోతున్నా.
ఎరొటొస్తినీస్ - ఎక్కడికి?
పనివాడు - పెరట్లో కర్ర పాతడానికి. పోని ముంగిట్లో పాతమంటారా? మళ్లీ ఎప్పుడైనా పందిరికి పనికొస్తుంది. (వెకిలి నవ్వు నవ్వుతూ)
ఎరొటొస్తినీస్ - అదేమరి. చెప్పేది పూర్తిగా విను. కర్ర పాతాల్సింది ఇక్కడ కాదు.
పనివాడు - మరెక్కడ?
ఎరొటొస్తినీస్ - సీన్ లో.
పనివాడు - ఏ సీన్ లో? మొదటి సీన్ లోనా, ఆఖరు సీన్ లోనా?
ఎరొటొస్తినీస్ - సీన్ నగరంలో!
పనివాడు - ఏంటీ సీన్ నగరంలోనా? అయ్యా! సీన్ నగరం ఇక్కణ్ణుంచి 500 మైళ్లు ఉంటుంది. అంత దూరం వెళ్ళి ఈ చిన్న కర్ర పాతి పరుగెత్తు కొచ్చేయమంటారా? ఇంతకీ ఈ మహత్కార్యం ఎందుకు తలపెట్టారో తెలుసుకోవచ్చా మహాప్రభో?
ఎరొటొస్తినీస్ - ఓ చిన్న ప్రయోగం చేయాల్రా. దాంతో భూమి గుండ్రంగా ఉందో లేదో తేలిపోతుంది. నువ్వు చెప్పు. భూమి గుండ్రంగా ఉందా, చదునుగా ఉందా?
పనివాడు - ఎదురుగా కనిపిస్తుంటే చిత్రంగా వాదిస్తారేంటయ్యా? చదునుగానే ఉంది.
ఎరొటొస్తినీస్ - అదేంటో చూద్దాం. భూమి బల్ల పరుపుగా ఉంటే ఒకే సమయంలో ఒకే ఎత్తున్న వస్తువుల నీడలు ఒకే పొడవు ఉంటాయి. అలా లేకపోతే భూమి వంపు తిరిగి ఉందన్నమాట.
పనివాడు - ఏమోనయ్యా! మీరు చెప్పింది బాగానే ఉంది. ఇంతకీ ఏం చెయ్యాలో చెప్పండి.
ఎరొటొస్తినీస్ - వెంటనే సీన్ కి బయలుదేరు. బుధవారానికల్లా చేరుకుంటావు. గురువారం మధ్యాహ్నం సరిగ్గా 12గంటలకి ఈ కర్ర పాతి దాని నీడ పొడవు కొలుచుకురా.

ఒకే పొడవు ఉన్న రెండు కర్రలని 500 మైళ్ల ఎడంలో నేలలో పాతాం అనుకుందాం. ఒక సమయంలో సూర్యుడు ఆ రెండు కర్రలలో ఒక దాని నడి నెత్తి మీద ఉన్నాడు అనుకుందాం. దానికి అసలు నీడ పడదు. కాని రెండవ కర్రకి చిన్న నీడ పడుతుంది. ఆ నీడ పొడవు బట్టి భూమి వ్యాసం కొలవొచ్చు. అలా కొలిచి భూమి వ్యాసం 8000 మైళ్లని అంచనా వేశాడు ఎరొటొస్తినీస్. ఆధునిక అంచనాలను బట్టి ఆ విలువ 7,900 మైళ్లు.

భూమి ఎలా ఉంటుంది అన్న విషయం మీద కవితలు రాయటం, కొలతలు తీయటం ఇవన్నీ ఒక ఎత్తు. భూమి గుండ్రంగా ఉంది అన్న నమ్మకం మీద ప్రాణాలొడ్డి ఏవో అజ్ఞాత సముద్రాల మీద ధ్వజం ఎత్తటం ఒక ఎత్తు. అలా ధ్వజమెత్తిన ఓ ధీరుడి పేరే కొలంబస్.

మరికొంత వచ్చే టపాలో...

నేటి ప్రపంచంలో మనిషికి ఉండాల్సిన అత్యంత విలువైన లక్షణాలు...కలువ కళ్లు, బొమవిళ్లు, కోటేరేసిన ముక్కులు, గుండెని పిండే దృక్కులు, మోకాళ్లని, మడమల్ని, మహిని తాకే చేతులు, - ఇవేవీ కావు. నేటి ప్రపంచాన్ని నడిపిస్తున్న అగ్రరాజ్యాల ప్రాబల్యం వెనుక, మహాసంస్థల ప్రభావం వెనుక, మేటి నేతల నేతృత్వం వెనుక, విశేష వ్యక్తుల విజయాల వెనుక ఒకే ఒక శక్తి ఆధారభూతంగా ఉండడం కనిపిస్తుంది. తక్కిన ఎన్ని శక్తి సామర్థ్యాలు ఉన్నా అవన్నీ కూడా చివరికి ఈ ఒక్క సత్తాలోనే నాటుకుని ఉండడం ఆశ్చర్యం కలిగిస్తుంది. ఆ శక్తి పేరు...పరిజ్ఞానం.

నేటి ప్రపంచాన్ని, సమాజాన్ని, సమస్త జీవన వైనాన్ని, సారాన్ని ఒక్క మాటలో వర్ణించాలంటే 'సంక్లిష్టత' అన్న మాటే ప్రధానంగా మనసుకి స్ఫురిస్తోంది. నేటి వ్యవస్థలో ఏ పని చెయ్యాలన్నా ఏ నిర్ణయం తీసుకోవాలన్నా అత్యంత నిర్దిష్టమైన, సునిశ్చయమైన సమాచారం అవసరమవుతోంది. ఆ సమాచారం నిపుణుల సొత్తు. ఒక పరుగు పందేనికి వెళ్లాలంటే ఎంతో సువిస్తారమైన పరిజ్ఞానాన్ని అందించే నిపుణుల ప్రమేయం తప్పనిసరి అవుతోంది. అలాగే డబ్బు ఆదా చెయ్యడం అంటే ఊరికే బ్యాంకులో దాచుకోవడం కాదు. డబ్బుకి ఇప్పుడు శతకోటి రూపాలు ఉన్నాయి. వాటిని శాసించడానికి శతకోటి ఉపాయాలు ఉంటాయి. అవి నిపుణుడికే తెలుస్తాయి. జీవిత భాగస్వామిని ఎలా ఎంచుకోవాలో నేర్పిస్తాడో నిపుణుడు. ఏ స్కూలు కెళ్లాలో, ఏ ఉద్యోగం చెయ్యాలో, ఏ ఉద్యోగానికి మారాలో, ఎప్పుడు, ఎలా రిటయిరవ్వాలో, చావాలో(?) దీనికీ ఉన్నారు నిపుణులు. నలుగురిలో ఎలా మాట్లాడాలో, మసలుకోవాలో, ఎలా నవ్వాలో, తినాలో... నిపుణుల నైపుణ్యం లేకుండా శ్వాస కూడా తీసుకోలేని రోజులివి.

'మామూలుగా', పరిపాటిగా పనులు చేసే యుగం కాదిది. ప్రతీ పనిని, వ్యవహారాన్ని శాసించే పరిజ్ఞానాన్ని సమగ్రంగా సంపాదించి, లేదా అది ఉన్నవారిని సంప్రదించి తీరుగా చేసిన పనే నిలుస్తోంది. సార్థకమవుతోంది. సామర్థ్యానికి మూలం పరిజ్ఞానం. మన ఆశయాలకి, వాటి సిద్ధికి మధ్య నిలిచిన బలమైన, బారైన సోపానమే పరిజ్ఞానం. "కర్మలలో కౌశలం"లోని మూల రహస్యం అదే. పరిజ్ఞానం, నైపుణ్యం, సమాచారం నేటి జీవితాల్ని అదిలిస్తున్న అధిదేవతలు.

అయితే నిపుణులతో వ్యవహారం అంటే కాస్త వ్యయంతో కూడుకున్న పని. అందుచేత వాళ్లు అందరికీ అందుబాటులో ఉండరు. ఇక మనకు మిగిలినవి సమాచార మాధ్యమాలు. టీవీ, ఇంటర్నెట్, పత్రికలు, పుస్తకాలు. వీటిలో మళ్లీ అన్నీ పెద్ద నగరాల్లో తప్ప, చిన్న ఊళ్లలో, పల్లెల్లో ఉండవు. చిన్న ఊళ్లలో పరిజ్ఞానం అంటే అది టీవీ ద్వారానో, పత్రికల, పుస్తకాల ద్వారానో, వీటన్నిటి కన్నా మించి నోటి మాట ద్వారానో, సాంప్రదాయ బద్ధంగానో రావాల్సిందే. ఇందులో మళ్లీ టీవీలో, పత్రికల్లో వచ్చే సమాచారం అల్పాయుష్షు కలదై ఉంటుంది. సందర్భోచితంగా పనికొస్తుందేమో గాని ఎక్కువ కాలం నిలవదు. నాలుగు కాలాల పాటు నిలిచే సమాచార ప్రచారానికి వీలైన మాధ్యమం పుస్తకం.

పుస్తకం అనగానే దృష్టి సాహిత్యం వైపు మరల్చక తప్పదు. సాహిత్యం అంటే మన సాహిత్యం, అంటే తెలుగు సాహిత్యం అన్నమాట. తెలుగు సాహిత్యం ఎంతో గొప్పది. కాదనం. కాని దాని వృద్ధిలో ఒక విధమైన ఏకపక్ష వైఖరి కనిపిస్తోంది. సాహిత్యాన్ని కల్పితం (fiction), అకల్పితం (non-fiction) అని విభాగిస్తే, తెలుగులో అకల్పిత సాహిత్యం చాలా చాలా తక్కువ అని చెప్పుకోవాల్సివస్తుంది. ఇక్కడ మళ్లీ నా ఉద్దేశ్యంలో పాఠ్య పుస్తకాలు అకల్పిత సాహిత్యం కిందకి రావు. మన దేశంలో చదువులు పరీక్షల కోసం, ఉద్యోగాల కోసం మొక్కుబడిగా చేసే కర్మకాండలు అని అందరికీ తెలిసిందే. కనుక పాఠ్యపుస్తకాల మాట పక్కన పెడితే శాస్త్రీయ పుస్తకాలు అరుదే. శాస్త్రం అంటే కేవలం సైన్సు మాత్రమే కాదు. వాణిజ్య శాస్త్రం, మానవ వనరుల శాస్త్రం ఇలా జీవితంలో ఏ అంశం మీద అయినా, దానికి ఆధారభూతంగా ఉండే కొన్ని సత్యాలని, వాస్తవాలని పొందుపరిచి, వాటి మీద తగిన పరిభాషతో చేసే వ్యాఖ్యానమే శాస్త్రం అవుతుంది. కనుక లెక్కల్లో ఒక పుస్తకం, రసాయన శాస్త్రం మీద ఒకటిన్నర, ఖగోళ శాస్త్రం మీద అర, జన్యు శాస్త్రం మీద ముప్పావు - ఇలా ఏదో మొక్కుబడిగా, లాంచన ప్రాయంగా చూపించే నిదర్శనాలు, ప్రభుత్వ రంగాల్లో క్రింద ఉద్యోగులు, పై అధికారులకి ఒప్పజెప్పే లెక్కల్లా బాగానే ఉంటాయేమోగాని, విశాలమైన సామాజిక అవసరాల దృష్ట్యా ఏ మూలకీ రావు. క్రిప్టాలజీ దగ్గర్నుండి ట్రైబాలజీ దాక, క్వాంటం కంప్యూటింగ్ దగ్గర్నుండి కెయాస్ సిద్ధాంతం దాక, బయోటెక్నాలజీ దగ్గర్నుండి, నానో టెక్నాలజీ దాక - ఒక్కటేమిటి ఏదీ వదలకుండా ఆధునిక విజ్ఞానార్ణవాన్ని బొట్టు బొట్టుగా మన మనసులనే దొన్నెలతో ఆత్రంగా తోడి, తెలుగు పుస్తక తటాకాలని అంచుల దాక పూరించాలి. తెలుగులో శాస్త్రీయ రచనని ఓ ఉద్యమంలా తీసుకుని ఇటు తెలుగు భాషా జ్ఞానం, అటు శాస్త్ర పరిచయం ఉన్న ఔత్సాహికులంతా నడుం కట్టి కనీసం ఓ రెండు దశాబ్దాలు గట్టి కృషి చేస్తే గాని తెలుగులో అకల్పిత సాహిత్యంలో ఉన్న ఈ అగాధమైన వెలితిని పూడ్చలేమని నాకనిపిస్తుంది.

తెలుగులో అకాల్పనిక సాహిత్యాన్ని బలపరిచి తెలుగు సాహిత్యాన్ని పునర్నవీకరించాల్సిన అవసరం స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది.

రచయిత: వి. శ్రీనివాస చక్రవర్తి.

అదుగో ఏతెన్స్ నగర వీధుల వెంట ఇటే ఏతెంచి వస్తున్నాడు. అయ్యో, అదేంటి! నక్షత్రాలు లెక్కెడుతూ రోడ్డుకి అడ్డుగా ఆ నడకేంటి సార్?
మొదటివాడు - అయ్యా అనాక్సీమాండరూ! తమరా? పట్టపగలు రోడ్డు మధ్యలో ఆకాశం కేసి చూస్తూ ఏంటా నడక? ఇంతకీ పైన ఏం కనిపిస్తోందని?
అనాక్సీమాండర్ - చుక్కలు కనిపిస్తాయేమోనని...
రెండోవాడు - నెత్తి బొప్పి కట్టి ఇప్పుడు కనిపిస్తున్నాయా చుక్కలు!
అనాక్సీమాండర్ - అబ్బా!(పైకి లేవబోతూ బాధగా మూలుగుతాడు. ఇంతలో అతని శిష్యుడు ఎక్కణ్ణించో పరుగెత్తుకుంటూ వస్తాడు.)
శిష్య - గురూగారూ! మళ్లీ పడ్డారా? (గురువుగార్ని లేవనెత్తి ఆయన చెయ్యి తన భుజం మీద వేసుకుని నడిపిస్తూ తీసుకెళ్తాడు.)
అనాక్సీమాండర్ - ఇప్పుడు అర్థమయ్యిందిరా ఢింభా!
శిష్య - ఏంటి రోడ్డుకి అడ్డంగా నడవకూడదనా?
అనాక్సీమాండర్ - కాదు.
శిష్య - పోనీ నడిచినా నక్షత్రాల్ని లెక్కెడుతూ నడవకూడదనా?
అనాక్సీమాండర్ - అబ్బా కాదు.
శిష్య - మరేంటి స్వామి అర్థమయ్యింది?
అనాక్సీమాండర్ - విశ్వరహస్యం! (ఆయన ముఖంలో ఏదో లోకోత్తర తేజం తాండవిస్తోంది.)

(ఆ ముందు రాత్రి ఏం జరిగిందో శిష్యుడికి ఏకరువు పెట్టుకు వస్తాడు అనాక్సీమాండర్).

అనాక్సీమాండర్ - నిన్న రాత్రి కూడా ఎప్పట్లాగే ఇంట్లో అందరూ పడుకున్నాక గోడ దూకి వెళ్లి నీ మిత్రుడు ఆ శుంఠ డెమియోస్ తో బాటు వెళ్లి బీచికి వెళ్ళా. తారల కేసి తదేకంగా చూస్తూ కూర్చున్నా...

(చిన్న ఫ్లాష్ బ్యాక్...)

అనాక్సీమాండర్ - రాశావా?
శిష్య2 (వీడు మరొకడు) - ఊ!
అనాక్సీమాండర్ - ఏం రాశావ్?
శిష్య 2 - సాయంకాలం 7:11 నిముషాలకు ఉదయించిన సప్తర్షి మండలం ప్రస్తుతం అంటే రాత్రి మూడవ జాము ఆరంభం లో 111 డిగ్రీల 37 నిముషాల దగ్గరికి వచ్చింది.
అనాక్సీమాండర్ - గుడ్. మరిప్పుడు స్వాతి ఎక్కడుంది?
శిష్య2 - 8 గంటల దాకా నాకోసం కాలేజిలోనే వెయిట్ చేస్తానంది. ఇవాళ కూడా 8 లోపల రాకపోతే ఇక జన్మలో ముఖం చూపించనంది. ఎక్కడుందో ఏమో పాపం! (కుర్రాడికి ఇక ఏడుపు ఒక్కటే తక్కువ).
అనాక్సీమాండర్ - ఆ స్వాతి కాదు (విసుగ్గా) ఆ స్వాతి (ఆకాశం కేసి చూపిస్తూ).
శిష్య2 - ఓ అదా? ఇవాళ 7 గంటల 59 నిముషాలకే అస్తమించిందండి (వాచీ చూసుకుని ఓ సారి ముక్కు ఎగబీలుస్తూ). మరిప్పుడు లేదు.
అనాక్సీమాండర్ - దీన్ని బట్టి నీకేమర్థమవుతోంది?
శిష్య 2 - ఏముందండి? నా గ్రహస్థితి బాగోలేదనండి.

అనాక్సీమాండర్ - ముందుగా ఉదయించిన తారలు ముందే అస్తమిస్తున్నాయి. ఆలస్యంగా ఉదయించిన తారలు ఆలస్యంగా అస్తమిస్తున్నాయి. సరిగ్గా ఎన్ని నిముషాలు ముందొస్తే అన్ని నిముషాలు ముందు అస్తమిస్తున్నాయి. అంటే తారలన్నీ ఊకుమ్మడిగా కదుల్తున్నాయన్నమాట.
శిష్య2 - (ఏదో అర్థమైనట్టు తలాడించాడు).
అనాక్సీమాండర్ - ఇప్పుడు తారల సంగతి అటుంచు. రోజూ సూర్యుడు తూర్పులో ఉదయించి పడమట్లో అస్తమిస్తాడు అవునా?
శిష్య2 - మీరు మరీ అంత ఇదిగా చెబుతున్నారు కనుక అంతే అయ్యుంటుందండి.
అనాక్సీమాండర్ - మరి చంద్రుడి సంగతేంటి?
శిష్య2 - అదీ అంతే కాబోసండి.
అనాక్సీమాండర్ - సూర్య చంద్రుల్లాగే తారలు కూడా ఒకే విధంగా ఉదయిస్తూ అస్తమిస్తూ ఉన్నాయన్నమాట. అంటే నీకేమనిపిస్తోంది?
శిష్య2 - నాకా అండి? (ఓ సారి ఆకాశంలో తారలన్నిటికేసి కలయ జూస్తూ) కళ్ళు తిరుగుతున్నాయండి.
అనాక్సీమాండర్ - కరెక్టుగా చెప్పావు. అన్నీ ఓ చక్రం మీద ఎక్కించి తిప్పినట్టు కలిసికట్టుగా కదలడం లేదూ? నువ్వెప్పుడైనా రంగుల రాట్నం ఎక్కావా?
శిష్య2 - ఈ కాలేజిలో చేరాక ఎక్కినట్టు గుర్తులేదండి.
అనాక్సీమాండర్ - రంగుల రాట్నంలో ఎక్కిన వాళ్లందరూ కదుల్తున్నా, వాళ్ల మధ్య దూరాలు మారవు. పైగా కేంద్రానికి దూరంగా ఉన్నవాళ్ళు పెద్ద పెద్ద చక్ర గతుల్లో తిరుగుతారు. కాస్త దగ్గరగా ఉన్నవాళ్ళు చిన్న చిన్న చక్రగతుల్లో తిరుగుతారు. ఇక కేంద్రంలో ఉన్న స్తంభం అసలు కదలదు. అలాగే తారలు కూడా కొన్ని పెద్ద పెద్ద చక్రాల్లో, కొన్ని చిన్న చిన్న చక్రాల్లో కదుల్తాయి. ఇక ఆ చక్రాల మధ్యలో ఉన్న ఓ ఒంటరి నక్షత్రం కదలకుండా స్థిరంగా ఉంది. అదే ధృవతార. అంటే...అంటే... (అనాక్సీమాండర్ ముఖం గంభీరంగా మారిపోతుంది. ఏదో మహాసత్యం చాటుతున్న వాడిలా చెప్పుకుపోతుంటాడు).

విశ్వం అనే ఓ పెద్ద రంగుల రాట్నంలో, ఈ ఖగోళంలో సూర్యచంద్రులు, నక్షత్రాలూ అన్నీ ఎక్కి కలిసికట్టుగా తిరుగుతున్నాయన్నమాట. తారలన్నీ వేరువేరుగా కదలడం లేదు. అసలు తారలు కదలడం లేదు. అవన్నీ ఓ పెద్ద గోళంలో వజ్రాలు పొదిగినట్టు పొదగబడి ఉన్నాయి. కదుల్తున్నది, పరిభ్రమిస్తున్నది కేవలం ఈ గోళమే. ఆ గోళానికి ఓ అక్షం ఉంది. ఆ అక్షం మీదుగా ఉంది కనుకనే ధృవతార కదలడం లేదు. అంచేత ఈ విశ్వం ఒక గోళం...(గట్టిగా అరుస్తూ) ఈ విశ్వం ఓ పేఏఏఏద్ద గోళం...

శిష్య2 - (ఇంతలో ఓ చిన్న కునుకు తీసిన వాడు కాస్తా ఆ కేకకి మేలుకుని) నా చదువు గందరగోళం. (అని మనసులో తిట్టుకుంటూ, బయటికి చక్కగా నవ్వుతూ) అంటే ఇన్నాళ్లుగా మిమ్మల్ని వేధిస్తున్న సమస్య తీరిపోయినట్టేగా?
అనాక్సీమాండర్ - అవున్రా అబ్బీ. ఇన్నేళ్లుగా అర్థం కాని రహస్యం ఇవాళ అర్థమయ్యింది. గొప్ప సంతోషంగా ఉంది. పద ఇంటికి పోదాం.
శిష్య2 - అయితే మాష్టారు ఇవాళ్టికి మన పరిశోధన పూర్తయినట్టేనా?
అనాక్సీమాండర్ - ఆ, అయిపోయినట్టే. (అని బయటికి నడవబోతూ...) ఓ చిన్న విషయం. ఇవాళ నువ్వు తీసుకున్న డేటా అంతా రేపుపొద్దున కల్లా చక్కగా చార్టులు గీసి చూపించేం?
(శిష్యుడు జుట్టు పీక్కోబోతుంటే బయటికి పోబోతున్న వాడల్లా అనాక్సీమాండర్ మరోసారి ఆగి)
అనాక్సీమాండర్ - రేపు నేను అఫీస్ లో లేకపోతే రిపోర్ట్ నా డోర్ కింద స్లిప్ చేసేయేం!
(శిష్యుడు జుట్టు పీక్కోవడంలో నిమగ్నుడవుతాడు. ).
ఫ్లాష్ బ్యాక్ సమాప్తం.

అనాక్సీమాండర్ - అదీ జరిగింది.
శిష్య - అంటే గురూగారూ! ఈ విశ్వం ఓ పరిభ్రమించే నల్లని గోళం, అందులో చమ్కీల్లా అంటించిన తారలు దాంతో పాటు తిరుగుతూ ఉంటాయంటారు?
అనాక్సీమాండర్ - అవును.
శిష్య - అయితే నాకో సందేహం. ఇప్పుడు సూర్యుడు ఓ గోళం.
అనాక్సీమాండర్ - ఓ అగ్ని గోళం.
శిష్య - విశ్వమూ గోళమే.
అనాక్సీమాండర్ - అవును.
శిష్య - మరి చంద్రుడి మాటేమిటి? కొన్ని సార్లు గోళంలా కనిపించినా మరి కొన్ని సార్లు అర్థ చంద్రాకారంలో కనిపిస్తాడే?
అనాక్సీమాండర్ - నిజమే. అలా కనిపిస్తాడంతే. కాని నిజానికి చంద్రుడూ గోళమే.
శిష్య - అదెలా?
అనాక్సీమాండర్ - చంద్రుడికి తన స్వంత కాంతి లేదు. సూర్యకాంతి మీద పడితే మెరిసి మనని మురిపిస్తుంటాడు. సూర్యకాంతి ఏ దిశనుండి చంద్రుడు మీద పడుతోంది, మనం ఎట్నుంచి చంద్రుణ్ణి చూస్తున్నాం అన్న దాన్ని బట్టి చంద్రుడు కొన్ని సార్లు గుండ్రంగాను, కొన్ని సార్లు సన్నని కాంతి రేఖ లాగాను కనిపిస్తుంటాడు. కొన్ని సార్లు అసలు కనిపించనే కనిపించడు.

(భూమి సూర్యుడికి చంద్రుడికి మధ్య ఉన్నప్పుడు, చంద్రుడు మనకి నిండు చందమామలా కనిపిస్తాడు. దాన్నే పున్నమి అంటాం. మనకి సూర్యుడు ఉన్న వైపే చంద్రుడు కూడా ఉన్నప్పుడు, రాత్రి పూట చంద్రుడు కనిపించడు. అదే అమావాస్య. ఈ మధ్య కాలంలో చంద్రుడు ఒక్కో దశలో ఒక్కో రూపంలో కనిపిస్తాడు.)

ఆ విధంగా అనాక్సీమాండర్ సూర్యచంద్రులు గోళాలని అర్థం చేసుకున్నాడు. మొత్తం విశ్వమంతా మరో పెద్ద గోళంగా ఊహించుకున్నాడు. కాని భూమి విషయంలో మాత్రం అది గోళమా కాదా అన్న విషయంలో ఎటూ తేల్చుకోలేకపోయాడు.

భూమిని గోళంగా భావించడమే కాక ఆ గోళం యొక్క చుట్టుకొలత కూడా ఓ చక్కని ప్రయోగం చేసి ఖచ్చితంగా కనుక్కున్న మరో ఘనుడు ఉన్నాడు. అతడే ఎరొటోస్తినీస్. పెళ్ళీ పెటాకులు లేనివాడు కనుక ఇలాంటి ప్రయోగాలతో జీవితం వెళ్ళబుచ్చుతుంటాడు.

మరికొంత వచ్చే టపాలో...