శాస్త్ర విజ్ఞానము

నా యాత్రానుభవాన్ని ఓ సారి సింహావలోకనం చేసుకుంటే సైన్స్ పట్ల నా ప్రేమ తక్కిన అన్ని అపేక్షలని క్రమంగా మించిపోయింది అనే చెప్పుకోవాలి. మొదటి రెండేళ్లు నేనే స్వయంగా తుపాకీతో వేటాడి నానా రకాల పక్షులని, జంతువులని వేటాడి నా అధ్యయనాల కోసం సేకరించాను. కాని పోగా పోగా ఆ భాద్యతని నా అనుచరుడికి అప్పజెప్పాను. ఎందుకంటే వేట నా పనికి అడ్డుతగులుతోంది అనిపించింది. ముఖ్యంగా నేను సందర్శించే ప్రాంతపు భౌగోళిక పరిసరాలని పరిశీలించే ప్రయత్నానికి ఇది అడ్డుతగులుతోంది. వేటలోని ఉత్సాహం, ఉద్వేగాల కన్నా పరిశీలనలోను, తర్కించడం లోను ఉన్న ఆనందం, ఆహ్లాదం మరింత గొప్పవి అనిపించింది. ఈ యాత్ర వల్ల నా మస్తత్వం చాలా మారింది అన్న విషయం, యాత్ర తరువాత మా నాన్నగారు నన్ను చూసినప్పుడు అన్న మాటలతో తేటతెల్లం అవుతోంది. మా నాన్నగారిది నిశిత దృష్టి. ఏదీ సులభంగా ఒప్పుకోరు. పైగా శిరోశాస్త్రం (phrenology) మీద నమ్మకం లేదాయనకి. యాత్ర నుండి తిరిగొచ్చిన నన్ను మొట్టమొదట చూడగానే మా అక్కల కేసి చూసి ఇలా అన్నారు – “అరె! వీడి శిరస్సు ఆకారం బాగా మారిందే!”





తిరిగి యాత్ర కథకి వస్తాను. సెప్టెంబర్ 11 (1831) లో ఒకసారి ఫిట్జ్-రాయ్ తో కలిసి ‘ప్లిమత్’ లో ఉన్న బీగిల్ ఓడని సందర్శించాను. అక్కణ్ణుంచి ష్రూస్ బెరీ కి వెళ్లి నాన్నగారికి, అక్కలకి వీడ్కోలు చెప్పి వచ్చాను. అక్టోబర్ 24 కి మకాం ప్లిమత్ కి మార్చేశాను. డిసెంబర్ 27 వరకు, అంటే బీగిల్ ఓడ బయల్దేరిన వరకు, అక్కడే వున్నాను. అంతకు ముందు రెండు సార్లు బయల్దేరే ప్రయత్నం చేశాను. కాని బలమైన ఎదురు గాలుల వల్ల పురోగమనం కష్టం కావడం వల్ల తిరిగి వెనక్కి రావలసి వచ్చింది. రెండు నెలలు ప్లిమత్ లో గడిపిన జీవితం దుర్భరంగా అనిపించింది. స్నేహితులని, కుటుంబీకులని విడిచిపెట్టి అంత కాలం ఉండాల్సి రావడం నాకు ససేమిరా నచ్చలేదు. వాతావరణం కూడా చాలా పరిదీనంగా తోచింది. ఇది చాలనట్టు అప్పుడప్పుడు గుండెదడ, గుండెనొప్పి వంటివి కలిగేవి. కాస్తో కూస్తో వైద్య పరిజ్ఞానం ఉన్నవాణ్ణి కనుక నాకు ఏదో గుండెజబ్బు ఉండే ఉంటుందని అనిపించింది. వైద్యుడు నన్ను పరీక్షిస్తే యాత్రకి సిద్ధం లేనంటాడని అనిపించింది. కాని ఏదేమైనా సాహసించి యాత్ర మీద ముందుకి సాగాలని మాత్రం చాలా పట్టుదలగా ఉంది.

యాత్రలో జరిగిన సంఘటనల గురించి ఇక్కడ పెద్దగా ప్రస్తావించబోవడం లేదు. ఆ విషయాలన్నీ మరో చోట (పుస్తకంగా అచ్చయిన నా యాత్రాపత్రికలో) విపులంగా చర్చించాను. ఉష్ణమండల ప్రాంతాలని చెందిన అటవీవైభవం ఇప్పటికీ కళ్ళకి కట్టినట్టు కనిపిస్తోంది. పటగోనియా లోని విశాల ఎడారి భూములు, టెరా డెల్ ఫ్యూగో లో పచ్చని అడవులతో (పై చిత్రం) కప్పబడ్డ పర్వతాలు నా మనసులో గాఢమైన ముద్ర వేశాయి. పుట్టిన గడ్డపై దిగంబరంగా సంచరించే ఆటవికులని చూసిన సన్నివేశాలని కూడా ఎప్పటికీ మర్చిపోలేను. మానవ ఛాయలైనా లేని నిర్జన భూములని గుర్రాల మీద, పడవల మీడ సందర్శించిన అనుభూతులు చెరగని తీపిగురుతులు. ఆ ప్రయాణాలలో ఎంతో కొంత అసౌకర్యం, అపాయం పొంచి వున్నా ఆ సమయంలో, ఆ ఉత్సాహంలో అదంత ప్రధానంగా తోచలేదు. ఈ యాత్ర వల్ల పరిష్కరించబడ్డ వైజ్ఞానిక సమస్యలని తలచుకుంటే సంతృప్తిగా ఉంటుంది. ఉదాహరణకి పగడపు దీవుల సమస్య. సెయింట్ హెలెనా మొదలైన దీవుల భౌగోళిక విశేషాలని అర్థంచేసుకోవడంలో సాధించిన పురోగతి. అలాగే గలపాగోస్ ద్వీపమాలికలో వివిధ ద్వీపాలకి చెందిన వృక్ష పశు పక్ష్యాదుల మధ్య సంబంధాలని అర్థం చేసుకోగలగడం. అంతేకాక దక్షిణ అమెరికాకి చెందిన జీవాలకి వీటికి మధ్య సంబంధాలని తెలుసుకోగలగడం. వీటన్నిటి గురించి కూడా ఇక్కడ ప్రస్తావించడం లేదు.





శాస్త్ర శోధనలో ఉండే ఆనందం, సువిస్తారమైన ప్రకృతి శాస్త్ర భాండారానికి మరి కొన్ని కొత్త సత్యాలు జోడించాలనే తపన - ఈ రెండూ యాత్రలో నేను విపరీతంగా శ్రమించడానికి కారణం అయ్యాయి. అంతే కాక వైజ్ఞానిక సమాజంలో ఓ సముచిత స్థానాన్ని ఆక్రమించాలన్న ఆకాంక్ష కూడా నా ప్రయాసకి ప్రోద్బలం ఇచ్చింది. మరి తోటి శాస్త్రవేత్తలతో పోల్చితే ఆ ఆకాంక్ష నాలో మరింత గాఢంగా ఉందో లేదో నాకై నేను చెప్పుకోలేను.



సెయింట్ లాగో దీవి యొక్క భౌగోళిక విశేషాలు కొట్టొచ్చినట్టు కనిపించినా, అంత సంక్లిష్టంగా ఏమీ లేవు. ఈ ప్రాంతంలో సముద్ర గర్భంలో నేల మీద ఒకప్పుడు లావా స్రవంతి ప్రవహించింది. ఆ కారణం చేత ఈ మొత్తం దీవి పైకెత్త బడింది. కాని తెల్లని శిలారేఖ ఒకటి నాకో కొత్త విషయాన్ని వ్యక్తం చేసింది. అగ్నిబిలాల చుట్టుపక్కల తదనంతరం నేల కిందకి దిగింది. అప్పట్నుంచి అగ్నిబిలాలు సక్రియంగా మారగా లావా లోపలి నుండి పైకి తన్నుకురావడం మొదలయ్యింది. అప్పుడే నాకు మొట్టమొదటి సారి ఓ ఆలోచన తట్టింది. నేను సందర్శించిన దేశాల భౌగోళిక లక్షణాల గురించి ఓ పుస్తకం రాస్తే బావుంటుందని అనిపించింది. అసలు ఆ ఆలోచనే నాలో ఎంతో ఉత్సాహం కలిగించింది. ఆ ఆలోచన వచ్చిన సుఘడియ నాకు ఇప్పటికీ గుర్తు. ఆ సమయంలో ఓ చిన్న లావా చెరియ కింద నేను విశ్రమిస్తున్నాను. సూర్యతాపానికి పరిసరాలన్నీ రగిలిపోతున్నాయి. దాపునే ఏవో చిత్రమైన ఎడారి మొక్కలు కనిపిస్తున్నాయి. నా పాదాల మీదుగా ప్రవహించే సెలయేటిలో సజీవమైన పగడాలు కనిపిస్తున్నాయి.



ఆ తరువాత యాత్రలో ఒకసారి ఫిట్జ్-రాయ్ నన్నో సారి పిలిచి నా యాత్రాపత్రిక చదివి వినిపించమన్నాడు. నేను చదివింది ఆయనకి నచ్చినట్టుంది. తప్పకుండా ప్రచురించమని ప్రోత్సహించాడు. నేను రాయదలచుకున్న పుస్తకాలలో అది రెండో పుస్తకం అయ్యింది.

(ఇంకా వుంది)