శాస్త్ర విజ్ఞానము

అధ్యాయం 25 ఎంత దూరం? ఇంకెంత దూరం? మర్నాడు తెల్లారే లేచి పరుగు పెట్టాల్సిన పని లేదని తెలియడం వల్ల కాస్త ఆలస్యంగా లేచాను. మనిషికి తెలిసిన అత్యంత లోతైన ప్రాంతంలో ఉన్నా ఈ పరిసరాలలో ఏదో కొత్త అందం కనిపిస్తోంది. పైగా ఈ గుహాంతర వాసానికి ఇప్పుడిప్పుడే అలవాటు పడుతున్నాను. ఇక సూర్య, చంద్ర, తారల గురించి చెట్లు చేమల గురించి, ఇళ్ళ గురించి ఊళ్ల గురించి ఆలోచించడం మానేశాను. భూమి ఉపరితలం మీద జీవించే మానవమాత్రుల తాపత్రయాలేవీ ఇప్పుడు నా మనసుని తాకడం లేదు. మేం వున్న సొరంగం ఓ విశాలమైన చీకటి మందిరం. దాని గ్రానైట్ నేల మీద మా అంతర్వాహిని...

రచన - రసజ్ఞ మెండెల్ ప్రతిపాదించిన సిద్ధాంతాలని సంభావ్యత (Probability) ప్రకారం తెలుసుకునే ప్రయత్నం చేద్దాం. సంభావ్యత అంటే అందరికీ తెలిసే ఉంటుంది, అయినా మరొక్కసారి చెప్పుకుందాం. ఒక ఘటన (event) జరగడాన్ని, లేదా జరగకపోవడాన్ని సంభావ్యత అంటారు. మరో విధంగా చెప్పాలంటే వాస్తవంలో జరిగిన ఘటనలకి, జరిగే అవకాశం వున్న మొత్తం ఘటనలకి మధ్య గల నిష్పత్తిని సంభావ్యత అంటారు. ఉదాహరణకి ఒక నాణేన్నే తెసుకుంటే దానికి బొమ్మ, బొరుసు ఉంటాయి. ఇప్పుడు ఒక నాణెము పదిసార్లు...

కౌ పాక్స్ సోకిన వ్యక్తికి స్మాల్ పాక్స్ నుండి కూడా రోగనిరోధకత కలుగుతుందని గ్లౌసెస్టర్ లో ఓ నమ్మకం చలామణిలో ఉండేది. దానికి అంతోఇంతో ఆధారాలు కూడా లేకపోలేదు. గొల్లస్త్రీలకి గోవులతో సాన్నిహిత్యం వల్ల సులభంగా కౌపాక్స్ సోకుతుంది. కాని వారికి స్మాల్ పాక్స్ సోకినా వారికి అందరిలాగా ముఖం మీద స్ఫోటకపు మచ్చలు రావు. అదే ఊళ్లో ఉండే ఎడ్వర్డ్ జెన్నర్ (1749 – 1823) అనే ఓ వైద్యుడికి ఆ నమ్మకం ఆసక్తి కలిగించింది. అదేంటో పరీక్షించి తేల్చుకోవాలని అనుకున్నాడు....

మెండెల్ మొట్టమొదటగా 34 రకాల బఠానీలను ఎన్నుకుని ఆయన మఠంలోని తోటలో 2 సంవత్సరాలు (ఇవి ఏక వార్షికాలు అని చెప్పుకున్నాం కనుక రెండు తరాలు) పెంచి, వానిలో 22 రకాలను ఎన్నుకున్నారు. ఎన్నుకొన్న రకాలలో కృత్రిమ పరాగ సంపర్కము (artificial pollination) జరపటం ద్వారా శుద్ధ వంశ క్రమాలను (pure lines*) తయారుచేశారు. వీటి నుండి ఏడు లక్షణాలను ఎన్నుకొన్నారు. ఆ ఏడు లక్షణాలకు 7 జతల యుగ్మ వికల్పాలు (Alleles*) ఉన్నాయి. అవి: లక్షణము                                          ...

ప్రతీ పావుగంటకి ఓ సారి ఆగి విశ్రాంతి తీసుకుని ముందు సాగాల్సి వస్తోంది. ఓ బండ మీద కూర్చుని, ఏదో ఇంత తిని, పక్కనే ప్రవహించే స్రవంతి లోంచి గుక్కెడు నీరు తాగి మళ్లీ బయల్దేరాము. ఈ ‘దోషం’ యొక్క వాలు మీదుగా మేం పేరు పెట్టిన హన్స్ బాక్ స్రవంతి ప్రవహిస్తోంది. కొంత భాగం పక్కలలోకి ప్రవహించడం వల్ల కొంత నీరు నష్టమవుతోంది. కాని తగినంత నీరు మాకా వస్తోంది, మా దప్పిక తీర్చుకోడానికి సరిపోతోంది. వాలు తక్కువైతే ప్రశాంతంగా ప్రవహిస్తోంది. వాలు పెరిగితే దూకుడు పెరిగి విజృంభిస్తోంది. అలాంటప్పుడు దాని ధోరణి చూస్తే అసహనంగా, ఉద్వేగంగా అనుక్షణం కంపించే...

రచన - రసజ్ఞ విజ్ఞానం సాగరంలా అనంతమయినది. అలాగే అనువంశికత, జన్యు వైవిధ్యాల విధానాలు కూడా అనంతం కనుక వాటి గురించి తెలుసుకోవడానికి, మనకి అర్థమవటానికి వీలుగా మూడు ప్రధాన శాఖలుగా, ఒక్కో శాఖనీ మరికొన్ని ఉపశాఖలుగా విభజించారు. దీని వలన అధ్యయనం సులువయ్యింది. ఒక్కోదాని గురించీ వివరంగా తెలుసుకుందాం. 1. సాంప్రదాయ జన్యుశాస్త్రం (Classical Genetics):- ఇది మొట్టమొదటి శాఖ. జన్యువులు అదే విధంగా కానీ, చిన్న చిన్న మార్పులతో కానీ తరువాతి తరానికి వెళతాయి...

అంటువ్యాధులు కొన్ని సందర్భాలలో విశృంఖలంగా వ్యాపించి అపారమైన ప్రాణనష్టానికి దారితీస్తాయని కిందటి సారి గమనించాం. ఇన్ఫ్లూయెన్జా లాగానే కోట్ల సంఖ్యలో ప్రాణ నష్టాన్ని కలుగజేసిన మరో వ్యాధి వుంది. పద్నాల్గవ శతాబ్దపు యూరప్ లో బ్యూబోనిక్ ప్లేగ్ అనే ఓ భయంకరమైన వ్యాధి విలయతాండవం చేసింది. అయితే ఈ వ్యాధికి కారణం వైరస్ కాదని ప్రస్తుతం మనకి తెలుసు. దానికి కారణం యెర్సీనియా పెస్టిస్ అనే బాక్టీరియా. చైనాలో మొదలైన ఈ వ్యాధి పాశ్చాత్యానికి వ్యాపించిందని అంటారు....

అధ్యాయం 24 మర్నాడు ఉదయం లేచే సరికి మా అలసట అంతా ఎవరో చేత్తో తీసేసినట్టు ఎగిరిపోయింది. అసలు దాహమే వెయ్యడం లేదు. కారణం ఏమై వుంటుందా అని ఆలోచించాను. సమాధానంగా నా పాదాల వద్ద చిట్టేటి గలగలలు వినిపించాయి. ముగ్గురం ఫలహారం చేశాం. కెలీబియేట్ నీటిని తనివితీరా తాగాం. ఏనుగంత బలం వచ్చినట్టు అనిపించింది. ఆత్మ విశ్వాసం రెండింతలయ్యింది. కొండంత సంకల్పబలం ఉన్న మావయ్య, వేసట మాటే తెలీని వేటగాడు హన్స్ తోడు ఉండగా, అడపాదపా మొరాయించినా జీవనోత్సాహంతో ఉర్రూతలూగే...

వైరస్ వల్ల కలిగే వ్యాధులు అంటువ్యాధుల (infectious diseases) కోవలోకి వస్తాయి. అందుకే ఇవి సులభంగా వ్యాపించి కొన్ని సార్లు ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఎనలేని ప్రాణనష్టానికి కారణం కాగలవు. అలా ప్రపంచ వ్యాప్తంగా వ్యాధి వ్యాపించే పరిణామాన్ని pandemic అంటారు. అయితే అంటువ్యాధులన్నీ వైరస్ ల వల్లనే కలగనక్కర్లేదు. బాక్టీరియా, వైరస్, ఫంగస్ (శిలీంధ్రం), ప్రోటోజువా, బహుళ కణ పరాన్నజీవులు (multicellular parasites) మొదలైన ఎన్నో హానికర జీవాల వల్ల అంటువ్యాధులు కలగొచ్చు....

నాకు ఏం చెయ్యాలో పాలుపోలేదు. హన్స్ నా వైపు ఓ సారి జాలిగా చూశాడు. లేచి లాంతరు అందుకుని గోడని సమీపించాడు. చెవి గోడకి ఆన్చి లోపలి నుండి వస్తున్న శబ్దాల్ని కాసేపు శ్రద్ధగా విన్నాడు. పైకి కిందకి కదిలి శబ్దంలో మార్పులు గమనించాడు. నేలకి మూడు అడుగుల ఎత్తున ఒక చోట శబ్దం గరిష్ఠంగా ఉన్నట్టు తేల్చాడు. ఆ వేటగాడి ఉద్దేశం ఏంటో అర్థమయ్యింది. నేను శభాష్ ని మెచ్చుకోబేటంతలోనే ఓ చిన్న గొడ్డలి తీసుకుని రాతి గోడ మీద బలంగా దెబ్బలు కొట్టసాగాడు హన్స్. హన్స్...