శాస్త్ర విజ్ఞానము

చీకటి ఆకాశంలో తారలని చూసి సముద్రయానం చేసే సాంప్రదాయం మనిషికి సహస్రాబ్దాలుగా తెలుసు. కాని పడవలు, తెడ్లు, తెరచాపలు ఇవేవీ లేకముందు, అసలు మనిషే లేకముందు నుంచి కూడా తారకలని చూసి దారి తెలుసుకునే ఒడుపు కొన్ని పక్షులకి ఉండేది. ఎన్నో జాతుల పక్షులు చీకటి ఇచ్చే చక్కని రక్షణలో వలస పోవడానికి బయలుదేరుతాయి. అసలు రాడార్ సహాయంతో చీకటి ఆకాశాన్ని ప్రర్యవేక్షిస్తే, పగలు కన్నా రాత్రి సమయంలోనే మరిన్ని పక్షులు వలస పోతుంటాయని తెలిసింది. ఉదాహరణకి వార్బ్లర్ పక్షులు ఈ విధంగానే వలసపోతుంటాయని జర్మన్ శాస్త్రవేత్త డా. ఇ.జి. ఫ్రాన్జ్ సాయర్ నిరూపించాడు.

ఈ వార్బ్లర్ పక్షి ఉత్తర యూరప్ లో ఎన్నో నగరాలలో, వసంతంలోను, గ్రీష్మంలోను, పొదల్లోనూ, తోటల్లోనూ కనిపిస్తూ ఉంటుంది. ఇక చలికాలం సమీపిస్తుంటే నెమ్మదిగా చిన్నా పెద్దా పక్షులన్నీ మరింత వెచ్చగా ఉండే ఆఫ్రికా భూముల దిశగా పయనం అవుతాయి. సిల్వియా కుర్రుకా (Sylvia Curruca) అనే ఒక ప్రత్యేక జాతి వార్బ్లర్ పక్షి జర్మనీ మీదుగా దక్షిణ-తూర్పు దిశగా ప్రయాణమై, బాల్కన్ పర్వతం మీదుగా ఎగురుతూ, మధ్యధరా సముద్రాన్ని (Mediterranean sea) దాటుతుంది. అక్కణ్ణుంచి కాస్త దక్షిణంగా తిరిగి, నైలు నదీ లోయ వెంట ముందుకి సాగుతూ 4037 మైళ్ల పొడవున్న ఆ మహానది యొక్క జన్మస్థలానికి చేరుకుంటుంది. అదే ఆ పక్షి యొక్క శీతాకాలపు నివాసం.

చీకటి ఆకాశంలో కనిపించే కొండగుర్తులు తారలే అయినా, పక్షులకి దారి తెలిపేది ఆ తారలో కాదో తెలుసుకోడానికి డా. సాయర్ ఒక ప్లనెటేరియం ని అద్భుతంగా వాడుకున్నాడు. ఒక ప్రయోగంలో జర్మనీలో చలికాలంలో రాత్రి వేళ ఆకాశంలో కనిపించే తారలని ప్లానెటేరియం ’డోమ్’ లోపలి వైపు విక్షేపించాడు. వెంటనే పంజరంలోని పిట్ట దక్షిణ-తూర్పు (ఆగ్నేయం) దిశగా తిరిగింది. అది వలసవెళ్లే దిశ అదే! ఈ సారి గ్రీస్ దేశంలో కనిపించే ఆకాశపు చిత్రాన్ని ప్రదర్శించారు. అప్పుడా పక్షి దక్షిణ దిశగా తిరిగింది. క్రమంగా పైన డోమ్ లోని చిత్రం ఆఫ్రికా పైన చీకటి ఆకాశంలా మారింది. ఈ సారి పక్షి సూటిగా దక్షిణ దిశగా తిరిగింది. కింద ఒక్క చెట్టు కూడా కదలలేదు, ఒక్క పుట్ట కూడా దాటలేదు. ఆ విధంగా పాపం ఆ పక్షి ప్రయోగశాలలోనే ప్రపంచమంతా కలయదిరిగింది!

జర్మనీ నుండి ఆఫ్రికా మధ్య వినువీధులన్నీ ఆ పక్షికి కొట్టినపిండి కనుక ఈ సారి దాన్ని పరీక్షిద్దామని తూర్పు కొసలో ఉన్న సైబీరియా పైని ఆకాశ చిత్రాన్ని ప్రదర్శించారు. ఆ పరిసరాలలో పక్షి చాలా తికమక పడింది. సైబీరియా బాగా దూరంగా ఉండడమే కాదు, బాగా ఉత్తరంగా కూడా ఉంది. జర్మనీ అక్షాంశం కన్నా సైబిరియా అక్షాంశం బాగా ఎక్కువ. అంత ఉత్తరాన ఉన్న ప్రాంతంలో తారల విన్యాసం ఎలా ఉంటుందో ఆ చిన్నారి ప్రాణానికి అర్థం కేదు. ఆందోళనగా ఆకాశం కేసి చూసింది. ఓ నిమిషం పాటు కదలకుండా, మెదలకుండా ఉండిపోయింది. కాసేపలా స్థాణువై ఉండీపోయాక మళ్లీ చలనం వచ్చి ఈ సారి పశ్చిమంగా ప్రయాణించడానికి సిద్ధం అయ్యింది. అంటే దారి తెన్ను తెలియడం లేదు కనుక ఎక్కణ్ణుంచి వచ్చిందో అక్కడికి అంటే జర్మనీకి వెళ్లిపోవాలన్న ఆత్రుత అన్నమాట!

ఈ సారి ప్లానెటేరియం లోని చిత్రం మళ్లీ జర్మనీలోని ఆకాశపు రూపుకి వచ్చింది. మళ్లీ ఆ పక్షి దక్షిణంగా తిరిగి ఆఫ్రికాకి బయలుదేరడానికి సన్నద్ధం అయ్యింది. ఈ సారి డోమ్ లోని ఆకాశపు చిత్రం డోమ్ బయట ఉండే ఆకాశపు రూపురేఖలని సంతరించుకుంది. ఇది పక్షికి చాలా సుపరిచితమైన ఆకాశచిత్రం. తిరిగి ఇంటికి వచ్చేశామని తెలిపే చిత్రం. ఇక ఎప్పట్లాగే దక్షిణ-తూర్పు దిశగా తిరిగి ఆఫ్రికా దిశగా తన సుదీర్ఘ యాత్రలో బయలుదేరడానికి సిద్ధమయ్యింది.

(సశేషం...)