శాస్త్ర విజ్ఞానము

కేవలం హెచ్చరికతో ఆగిపోకుండా కొన్నిసార్లు కొన్ని జంతువుల మందలు వ్యూహాత్మకంగా ఆత్మరక్షణ చేసుకోగలవు.

కస్తూరి ఎద్దు (?) (musk ox) ఉత్తర అమెరికాలో అలాస్కా, కెనడా మొదలైన అతిశీతల ప్రాంతాలకి చెందిన టండ్రా బయళ్లలో జీవిస్తుంది. వత్తయిన బొచ్చు గలది కనుక తీవ్రమైన చలికి తట్టుకోగలదు. దీని కళ్ల కింద ఉండే గ్రంధుల నుండి ఒక విధమైన పరిమళం వెలువడుతుంటుంది. అందుకే వాటికా పేరు... అవి ధృఢమైన శరీరం కలిగి, దట్టమైన కొమ్ములు గల బలిష్టమైన జీవాలు. శత్రువు వీటిని అటకాయించినప్పుడు ఇవి తమ సంతతిని కాపాడుకోడానికి వృత్తాకారంలో తలలు బయటికి వచ్చేలా నించుంటాయి (చిత్రం). అలా తలలు కిందికి వంచి, కొమ్ములు బయటికి
పొడుచుకు వచ్చేలా నించుంటే ఇక వాటిని సమీపించగల జంతువే ఉండదు. కాని దురదృష్టవశాత్తు ఏ విధానం అయితే తోటి జంతువుల నుండి ఆత్మరక్షణ నిస్తుందో, తుపాకీలతో దాడులు చేసే వేటగాళ్ల చేతుల్లో చిత్తుగా ఓడిపోయేలా చేస్తుంది. అలా దగ్గర దగ్గరగా గుంపుగా ఏర్పడ్డ జంతు సమూహం మీద తూటాలు కురిపిస్తే ఆ జంతువులు మట్టి కరవడం ఖాయం. అయినా మనిషి కన్నా క్రూర మృగం లేదని జంతు లోకానికి బాగా తెలిసిన విషయమే!

కొన్ని పక్షి జాతుల్లో కూడా ఇలాంటి సామూహిక ఆత్మరక్షణా వ్యూహాలు కనిపిస్తాయి. స్టార్లింగ్ అనబడే పక్షులకి నల్లని శరీరం మీద మెరిసే తెల్లని చుక్కలు ఉంటాయి. పళ్లు, పురుగులు తిని బతుకుతాయి. ఎక్కువగా విశాల బహిరంగంలో గుంపులు గుంపులుగా ఉంటాయి. వీటికి బలమైన కాళ్లు ఉంటాయి. గాల్లో సూటిగా శరంలా దూసుకుపోయే గమనం ఉంటుంది. ఏ నక్కలాంటి శత్రు జంతువో అటకాయిస్తే, పక్షులన్నీ ఒక్కసారిగా ఊకుమ్మడిగా దాని మీద పడతాయి. వాడి గోళ్లతో శత్రువుని రక్కేస్తాయి. ఒంటరి పక్షి నక్క బారిన పడితే అంతే! కాని అవి గుంపుగా ఏర్పడినప్పుడు శత్రువు నిర్వీర్యం అవుతుంది. అందుకే క్రూర మృగాలు మందలని అటకాయించేటప్పుడు నేరుగా మందలోకి దూసుకుపోవు. మందని రాసుకుపోతున్నట్టుగా పక్కల వెంట దాడి చేసి మందని చెల్లాచెదురు చెయ్యడానికి ప్రయత్నిస్తాయి. మంద విచ్ఛిన్నం అయితే, బలం తగ్గిపోతుంది. శత్రువు విజయావకాశాలు పెరుగుతాయి.




మంద వల్ల ఆహార వినియోగంలో, సేకరణలో లాభాలు

వేరు వేరు వ్యక్తుల్లా కాక ఒక బృందంలా, వ్యూహాత్మకంగా ఆహారం కోసం అన్వేషిస్తే ఆహార వనరుల వినియోగం కూడా మరింత మెరుగ్గా ఉంటుంది. తెరిపి లేకుండా కిచకిచలాడుతూ, తుళ్లుతూ, గెంతుతూ పిడికెడు బంగారంలా ముద్దొచ్చే ’టిట్’ అనబడే పక్షి జాతిలో ఆహార వినియోగంలో చక్కని వ్యూహాత్మకత కనిపిస్తుంది. ఒక పక్షి ఒక ప్రత్యేక ప్రదేశంలో ఆహారాన్ని కనుక్కున్నదంటే, వెంటనే మరిన్ని పక్షులు ఆ ప్రాంతానికి వచ్చి, వాటి అన్వేషణని ఆ ప్రాంతం మీదే కేంద్రీకరిస్తాయి. అందువల్ల ఆహారం మొదట కనుక్కున్న పక్షికి నష్టం జరిగినట్టు కనిపిస్తుంది గాని, మందలో భాగంగా ఉన్న పక్షికి, భవిష్యత్తులో ఇతర పక్షులు కనుక్కున్న ఆహార వనరులలో వంతు పొందే అవకాశం ఉంటుంది.
కొన్ని సార్లు కనుక్కున్న ఆహార వనరులు పుష్కలంగా ఉండొచ్చు. అలంటి పరిస్థితిలో ఆహారాన్ని మొదట కనుక్కున్న పక్షికి నష్టం జరిగే ప్రసక్తి ఉండదు. పైపెచ్చు కొన్ని సందర్భాలలో మొదట ఆహారాన్ని కనుక్కున్న జీవానికి తోడుగా మరి కొన్ని జీవాలు ఉంటే ఇంకా మంచిది.

గానెట్ లు అనబడే పక్షులు తెల్లని దేహాలతో, నాజూకైన మెడలతో, కూసు ముక్కులతో మహా సొగసుగా ఉంటాయి. అవి చేపలని వేటాడుతున్నప్పుడు, గుంపుగా ఒక్కసరిగా నీటి మీదకి దండయాత్ర చేస్తాయి. ఆ ధాటికి చేపలకి ఎటు పోవాలో తెలీక తికమకపడి పక్షుల ముక్కుల్లో చిక్కుకుపోతాయి. నల్లని తలకాయలు గల గల్ పక్షుల్లో కూడా ఈ ధోరణి కనిపిస్తుంది. గుంపుగా వేటాడటం వల్ల ప్రతీ పక్షికీ మరింత ఆహారం దొరుకుతుంది.
(సశేషం...)