శాస్త్ర విజ్ఞానము

ప్రయోగంలో ఎక్కడ దోషం ఉందో పట్టుకోవాలంటే రేస్ట్రాక్ ప్లాయా లో వాతావరణ పరిస్థితుల గురించి ఒకసారి గమనించాలి. ఈ ప్రాంతం కొండల నడిబొడ్డులో ఇమిడి ఉన్న ఓ ఎత్తయిన మైదానం లాంటిది అని కిందటి పోస్ట్ లో చెప్పుకున్నాం. వర్షాకాలంలో భారీగా వర్షాలు పడతాయక్కడ. వర్షం నీరు కొండల వాలు వెంట కిందకి జారి ఈ మైదాన్ని ముంచెత్తుతుంది. ఆ ప్రాంతం అంతా చిన్న పాటి సరస్సులా మారుతుంది. ఎండాకాలంలో గట్టిగా కాసే ఎండలకి ఆ నీరు పూర్తిగా ఎండిపోతుంది. ఎండిన నేల లో బీటలు పడతాయి. దాని గురించి ఆలోచిస్తుంటే వైజ్ఞానిక బృందానికి ఒక ఆలోచన వచ్చింది. ఆ నేల మీద పూర్తిగా తడి ఆరని పరిస్థితుల్లో, నేల చిత్తడిగా ఉన్న స్థితుల్లో రాళ్లకి నేల మధ్య రాపిడి కాస్త తక్కువగా ఉండొచ్చు. ఆ సమయంలో రాళ్లు గాలి ప్రభావం వల్ల మరి కొంచెం వేగంగా కదిలే అవకాశం ఉంది.

ఈ సారి మునుపటి ప్రయోగంలో చిన్న మార్పు చేసి చూశారు. బీటలు వారిన కృత్రిమ నేలలో కొంచెం నీరు పోసి తడి అయ్యేట్టు చేసి ఆ సరంజామాని మళ్లీ వాయుసొరంగం (wind tunnel) లో పెట్టారు. ఈ సారి నిజంగానే రాళ్లు మరి కాస్త ఎక్కువగా కదిలాయి. కాని ఆశించిన స్థాయిలో ఫలితాలు రాలేదు. ఎక్కడో ఓ ముఖ్యమైన కారణం వారికి అంతుబట్టకుండా పోతోంది.

ఈ జారే రాళ్ల గురించి పి. మెస్సీనా అనే శాస్త్రవేత్త చాలా పరిశోధన చేసింది. ఈమె సాన్ హోసే స్టేట్ యూనివర్సిటీ లో ప్రొఫెసర్. వాస్తవంలో జరిగినట్టుగా ప్రయోగశాలలో రాళ్లు ఎందుకు కదలడంలేదో ఆమెకి చాలా కాలం అర్థం కాలేదు. ఆ విషయమే లోతుగా ఆలోచిస్తూ ఒకసారి ఆమె ఓ ఐస్ హాకీ ఆట చూడడానికి వెళ్లింది. ఆట చూస్తుంటే ఉన్నట్టుండి ఓ ఆలొచన స్ఫురించిందట. ఐస్ మీద కదిలే హాకీ “బంతి” చిన్న దెబ్బకే ఎంతో దూరం కదులుతుందన్న విషయం అందరికీ తెలిసిందే. బంతికి నేల మధ్య ఉండే రాపిడి వల్ల వాటి మధ్య ఐసు కరిగి, ఓ సన్నని నీటి పొర ఏర్పడుతుంది. దాని వల్ల రాపిడి తగ్గి, బంతి సులభంగా ఎంతో దూరాలు జారుతుంది. ఇలాంటి పరిణామం ఏవైనా ఈ కదిలే రాళ్ల విషయంలో జరిగే అవకాశం ఉందా?

లేకపోలేదు. అందుకు రేస్ట్రాక్ ప్లాయా వాతావరణ పరిస్థితులని మరి కాస్త పరీక్షగా గమనించాలి.

వర్షాకాలం తరువాత వచ్చే చలికాలంలో, రేస్ట్రాక్ ప్లాయా ప్రాంతపు ఉష్ణోగ్రతలు సున్నా కన్నా తక్కువకి (ముఖ్యం రాత్రి వేళల్లో) పడే అవకాశం ఉంది. అంటే నీరు గడ్డ కట్టి ఐసు గా మారుతుందన్నమాట. ఆ నీటికి లోతు తక్కువ కనుక మొత్తం రేస్ట్రాక్ ప్లాయా ప్రాంతం అంతా ఓ సహజ ఐస్ హాకీ మైదానం లా తయారయ్యే అవకాశం ఉంది. అలాంటి పరిస్థితుల్లో గాలి తాకిడికి రాళ్ళు సులభంగా కదిలే వీలు ఉంది. అంతే కాకుండా కింద నేల బురదగానే ఉంటుంది కనుక కదిలే రాళ్లు ఆ బురదలో బాటలు వేసుకుంటూ ముందుకు సాగుతాయి!

సిద్ధాంతం బాగానే ఉంది. కాని అది నిజమని తేలాలంటే ప్రయోగం చేసి చూడాలి. వెంటనే ఈ విషయాన్ని పరీక్షించదలచుకుంది డా మెసీనా.

ఈ సారి ప్రయోగశాలలో కాస్త భిన్నమైన ఏర్పాటు చేశారు. ఓ చదునైన ఐసు గడ్డ తీసుకుని దాని మీద ఇందాక తయారుచేసిన ఎండిన మట్టి పలకని పెట్టారు. ఐసు ప్రభావం వల్ల ఆ పలక తడి అయ్యింది. అంతేకాక దాని మీద కూడా పలచని మంచు పొర ఏర్పడింది. ఈ సారి ఈ సరంజామాని వాయుసొరంగంలో పెట్టి వాయువేగాన్ని క్రమంగా పెంచారు. 70-90 mph వేగం వరకు రాగానే రాళ్లు నెమ్మదిగా, హుందాగా కింద మెత్తని బురదలో జాడ వేసుకుంటూ ముందుకి సాగాయి.
నడక నేర్చిన రాళ్ల గుట్టు ఆ విధంగా రట్టయ్యింది.

References:
http://en.wikipedia.org/wiki/Racetrack_Playa
http://en.wikipedia.org/wiki/Sailing_stones
(A Discovery science program telecast on 24/10/10!!!)