1. జ్ఞాపక శక్తి పాత్ర విపరీతంగా ఉందని చూశాం.
2. అన్నీ కచ్చితంగా ప్రణాళికాబద్ధంగా నియంత్రించబడతాయి. విద్యార్థికి పెద్దగా స్వాతంత్ర్యం ఉండదు.
విద్యార్థికి స్వేచ్ఛనిస్తే ఏమవుతుంది? అదీ చిన్నప్పటి నుంచి ఇస్తే ఏమవుతుంది? (ఏం మునిగిపోతుంది?)
చిన్నపిల్లలకి స్వేచ్ఛా? అదీ చదువులోనా? నూటికి ఒక్కరు కూడా ఈ ఆలోచనని ఒప్పుకోరు. స్వేచ్ఛగా “విచ్చలవిడిగా” తిరిగే పిల్లలకి “క్రమశిక్షణ” పేరుతో కళ్లెం వేసి, వాళ్లకి “తప్పకుండా తెలియవలసిన నాలుగు ముక్కలు” నేర్పించడమే మరి మన ఉద్దేశంలో చదువంటే!
కాని జీవితంలో ఒక హితవైన స్వేచ్ఛ ఎంత అవసరమో, చదువులో కూడా స్వేచ్ఛ అంతే అవసరం, స్వేచ్ఛ రుచి తెలీనివాడికి జీవితాన్ని సార్థకం చేసుకోవడం రాదు. స్వేచ్ఛ లేని చోట సృజన ఉండదు.
దీనికి సంబంధించిన రెండు ఉదాహరణలు చెప్తాను.
1. మొదటి ఉదాహరణ ’Learning all the time’ (by John Holt) అనే పుస్తకం లో ఇచ్చినది. చదువు అంటే అభిమానం ఉన్నవారు (అంటే మనమంతా), ప్రస్తుత చదువుల మీద ’కసి’ ఉన్నవారు అందరూ తప్పక చదవాల్సిన పుస్తకం ఇది. ఇందులో ఒక చిన్న కథ.
కోపెన్హాగెన్ లో ’న్యూ లిటిల్ స్కూల్’ అనే ఒక బడి ఉంది. ఈ బడిలో చదువులు సాగే తీరు చాలా విచిత్రంగా ఉంటుంది. ఇక్కడ చదవడానికి ప్రత్యేక విద్యా కార్యక్రమాలేవీ ఉండవు. పాఠ్యప్రణాళిక వంటిదేమీ ఉండదు. తరగతులు ఉండవు. అధ్యయన బృందాలు ఉండవు. బోధన ఉండదు. పరీక్షలు ఉండవు. ఏమీ ఉండవు. మామూలుగా బయట ప్రపంచంలో పెద్దలు తాము స్వేచ్ఛని అనుభవిస్తూ పిల్లలకి ఆ స్వేచ్ఛని నిషేధిస్తూ ఉంటారు. కాని ఇక్కడ పెద్దల్లాగే పిల్లలు కూడా వాళ్లకి ఏది కావలిస్తే అది, ఎప్పుడు కావలిస్తే అప్పుడు, ఎంత కావలిస్తే అంత, ఎవరి వద్ద కావలిస్తే వాళ్ల వద్దకెళ్లి చదువుకుంటూ ఉంటారు. అక్కడ పిల్లలందరికీ తెలిసినది ఏంటంటే పిల్లలకి ఎప్పుడు బుద్ధి పుట్టినా వాళ్ల ప్రియతమ టీచరైన రాస్ముస్ హాన్సెన్ ని అడిగితే చదువు చెప్తాడు. ఇతడు ఆజానుబాహువు. కాని మృదుభాషి. పిల్ల్లలంటే ఇతడికి ప్రాణం.
ఓ పిల్లవాడికో, పాపకో ఉన్నట్లుండి ఏదో చదువుకోవాలి అనిపించింది అనుకుందాం. ఓ పుస్తకం పట్టుకుని ఆ పాప నేరుగా రాస్ముస్ దగ్గరికి వెళ్లి ’నాతో కలిసి చదువుతావా?’ అని అడుగుతుంది. ’ఓ యస్’ అంటాడు రాస్ముస్. అలా మొదలవుతుంది వాళ్ల చదువు. టీచర్ పక్కనే కూర్చుని చదువు మొదలెడుతుంది పాప. ఈ వ్యవహారంలో రాస్ముస్ పెద్దగా జోక్యం చేసుకున్నట్లు కనిపించడు. మధ్య మధ్యలో మృదువుగా ’వెరీ గుడ్, వెరీ గుడ్’ అంటుంటాడు. పాప బెదురుతోందని అనిపిస్తే తప్ప తప్పులు ఎత్తి చూపించడు. ఏదైనా పదం అడిగితే అది మాత్రం చెప్పి ఊరుకుంటాడు. ఈ తంతు ఓ ఇరవై నిముషాలు సాగుతుంది. పాప చదువుకోవడం ఆపేసి, పుస్తకం మూసేసి హాయిగా మరో పనిలో పడుతుంది.
పైన జరిగే వ్యవహారాన్ని ’బోధన’, ’శిక్షణ’ వంటి పదాలతో వర్ణించడం కొంచెం కష్టమే. పిల్లలకి చదవడం నేర్పడంలో మంచి శిక్షణ పొందినవాడు రాస్ముస్. కాని ఎన్నో ఏళ్ల అనుభవంలో రాస్ముస్ తాను నేర్చుకున్న శిక్షణా పద్ధతులన్నీ ఒక్కొక్కటిగా వదిలిపెట్టాడు. పిల్లలకి కాస్తంత మద్దతు, చేయూత నివ్వడానికి మించి మితిమీరిన ఉత్సాహంతో ఏం చేసినా అది అనుకున్న ఫలితాలనివ్వదన్న విషయం తన అనుభవంలో తెలుసుకున్నాడు రాస్ముస్.
ఇక్కడ విశేషం ఏంటంటే పైన చెప్పిన ’న్యూ లిటిల్ స్కూల్’ లో చదివిన పిల్లల్లో దాదాపు అందరూ జిమ్నేషియం ఉన్నత పాఠశాలకి వెళ్లారు. ఇక్కడ చదువు చాలా కఠినంగా ఉంటుంది. ఇలాంటి బడులలో కూడా ’న్యూ లిటిల్ స్కూల్’ పిల్లలు బాగా రాణించారు. అంటే ఎలా చదివినా, ఎంత చదివినా, ఎంత కాలం చదివినా, స్వతహాగా ముందుకొచ్చి చదివారు కాబట్టి వాళ్లందరూ తదనంతరం మంచి విద్యార్థులే అయ్యారు.
పైన చెప్పిన ఉదాహరణని మన ప్రస్తుత విద్యావ్యవస్థ దృష్ట్యా చూస్తే నమ్మశక్యం కానట్టు అనిపిస్తుంది. (పైన చెప్పిన తీరులో ఓ JEE కోచింగ్ సెంటర్ నడిపిస్తే ఎలా ఉంటుందో ఆలోచించడానికే తమాషాగా ఉంది!) ముఖ్యంగా చదువు అంటే ఎలా ఉండాలో మన సమాజంలో ఉండే నమ్మకాల దృష్ట్యా చూస్తే అసలు పైన జరిగేది అసంభవం అనిపిస్తుంది. ఎందుకంటే మన దృష్టిలో పిల్లలు ఖాళీ సీసాల లాంటి వారు. అందులో స్కూళ్లు చదువు/జ్ఞానం అనే ద్రవాన్ని నింపుతాయి. ఎంత నింపుతే ఆ పిల్లవాడు అంత ప్రయోజకుడు అవుతాడు. కాని ఇక్కడ “సీసా”లో నింపగోరిన “ద్రవం” అసలు ఆ “సీసా”లో ముందే గుప్తంగా ఉంటుందని, బయటి నుండి వచ్చే “ద్రవం” లోపల ఉండే “ద్రవం” బయటపడేలా చేస్తుందని, చివరికి “సీసా” ని నింపే ద్రవం దాని లోపలి నుండి వచ్చే “ద్రవమే” నని. చాలా మంది గుర్తించరు!
(బడిలో పిల్లలు ప్రశ్నిస్తూ కూర్చుంటే బండి ముందుకు నడవదు అని ఒకాయన వ్యాఖ్యానం రాశారు. పూర్తిగా పిల్లల ప్రశ్నల మీదే ఆధారపడుతూ, ఇక వేరే ఏ ప్రణాళిక, సిలబస్ లేకుండా నడిచిన ఓ అద్భుతమైన బడి (బండి!) గురించి అంతకుముందు ఒక పొస్ట్ వేయడం జరిగింది. వీలుంటే చూడండి.
http://scienceintelugu.blogspot.com/2009/06/1_17.html
http://scienceintelugu.blogspot.com/2009/06/2_18.html )
ఇక రెండవ ఉదాహరణ వచ్చే పోస్ట్ లో...
మన దృష్టిలో పిల్లలు ఖాళీ సీసాల లాంటి వారు. అందులో స్కూళ్లు చదువు/జ్ఞానం అనే ద్రవాన్ని నింపుతాయి. ఎంత నింపుతే ఆ పిల్లవాడు అంత ప్రయోజకుడు అవుతాడు. కాని ఇక్కడ “సీసా”లో నింపగోరిన “ద్రవం” అసలు ఆ “సీసా”లో ముందే గుప్తంగా ఉంటుందని, బయటి నుండి వచ్చే “ద్రవం” లోపల ఉండే “ద్రవం” బయటపడేలా చేస్తుందని, చివరికి “సీసా” ని నింపే ద్రవం దాని లోపలి నుండి వచ్చే “ద్రవమే” నని. చాలా మంది గుర్తించరు!
కెవ్వుకేక !!,అద్దిరిపోయింది!!