నిజంగా ఆయన్ని చూస్తే పాపం అనిపించింది నాకు. అంతవరకు ఆయన మీద పీకల్దాకా ఉన్న కోపం కాస్తా వెన్నలా కరిగిపోయి దానికి బదులు ఆయన అంటే జాలి కలిగింది. రహస్యాన్ని భేదించాలన్న ధ్యాసలో ఎంతగా నిమగ్నమైపోయాడంటే ఆ ధ్యాసలో పడి ఎలా కోప్పడాలో కూడా మరచిపోయాడు. ఆయన మనసంతా ఆ ఒక్క భావన మీదే కేంద్రీకృతమై ఉంది. భావావేశాన్ని వ్యక్తం చేసే ద్వారం తాత్కాలికంగా మూసుకుపోయింది. కాని ఆ ద్వారం ఏక్షణాన అయినా పెటేలుమని తెరుచుకుంటుందేమో నని భయంగా ఉంది.నేను ఒక్క మాట అంటే ఆయన తల మీద ఒత్తిడి చేస్తున్న వెయ్యేనుగుల భారం కాస్తంత తగ్గే అవకాశం ఉంది. కాని ఆ మాట అనడానికి...
కాని పొట్టి మొక్క నుండి శుక్రకణాన్ని, పొడవు మొక్క నుండి అండకణంతో కలిపాం అనుకుందాం. శుక్రకణంలోని s అండకణం లోని T తో కలుస్తుంది. అందులోంచి వచ్చే విత్తు sT విత్తు అవుతుంది. అలాగే పొడవాటి మొక్కలోని షుక్రకణాన్ని, పొట్టి మొక్కలోని అండకణంతో కలిపినప్పుడు, శుక్రకణం లోని T అండకణం లోని s తో కలిసి Ts రకం విత్తు పుడుతుంది. ఈ రెండు రకాల విత్తుల (Ts లేదా sT ) నుండి కూడా పొడవాటి మొక్కలే పుడతాయి. T యొక్క ప్రభావం, s యొక్క ప్రభావాన్ని మరుగుపరుస్తుంది. అంటే పొడవు అనే లక్షణం dominant (ఎక్కువ ప్రాబల్యం గలది) అన్నమాట. అదే విధంగా పొట్టిదనం...
అంతర్జాలం ద్వార విజ్ఞాన ప్రచారానికి వివిధ మార్గాల గురించి "65 ని 90 గా మార్చడం ఎలా " అన్న థ్రెడ్ లో ఇంతకు ముందు కొంత చర్చించడం జరిగింది. దాన్ని ఇప్పుడు కొనసాగిస్తున్నాం.భారతీయ భాషల్లో సైన్సు ప్రచారం కోసం రూపొందించబడ్డ వెబ్ సైట్లలో సైన్స్ పాపులరైజర్ అరవింద్ గుప్తా వెబ్ సైట్ చెప్పుకోదగ్గది.(www.arvindguptatoys.com) వ్యర్థ పదార్థాలతో ప్రయోగ పరికరాలను, వైజ్ఞానిక భావనలని వ్యక్తం చేసే బొమ్మలని, రూపొందించడం అరవింద్ గుప్తా ప్రత్యేకత. "ఎ మిలియన్ బుక్స్ ఫర్ ఎ బిలియన్ పీపుల్" అన్న థీం గల ఈ వెబ్ సైట్ లో కోకొల్లలుగా ఈ-బుక్స్ ఉన్నాయి. వాటిలో...
ఉదాహరణకి పూర్తిగా ఎదిగినా కురచగా ఉండే ఓ బఠాణీ మొక్కని తీసుకున్నాడు. ఈ జాతి మొక్క పొడవు 1 - 1.5 అడుగులే ఉంటుంది. ఈ జాతికి చెందిన ఎన్నో మొక్కల్లో స్వపరాగ సంపర్కం చేశాడు. వాటిలో కొన్ని మొక్కల నుండి వచ్చిన విత్తుల నుండి వచ్చిన మొక్కలు పొడుగ్గా ఎదగటం గమనించాడు. కాని అలా అన్ని సందర్భాలలోను జరగలేదు. మరి కొన్ని పొడవాటి మొక్కల నుండి వచ్చిన విత్తుల నుండి మొలిచిన మొక్కలు కూడా పొట్టిగానే పెరిగాయి. పొడవాటి మొక్కల నుండి వచ్చిన మొక్కల్లో ముప్పావు వంతు పొడవుగా వచ్చాయి, పావు వంతు మాత్రం పొట్టిగానే ఉండిపోయాయి.ఈ పరిణామాన్ని చూసిన మెండెల్ నిర్ఘాంతపోయాడు....
5. వ్యాధి - విజయం - విచారంనాకున్న వ్యవధిలో వినాశకరమైన ఆ పత్రాన్ని తిరిగి బల్ల మీద పెట్టడానికి మాత్రమే వీలయ్యింది.ప్రొఫెసర్ లీడెంబ్రాక్ ఏదో పరధ్యానంగా ఉన్నట్టు ఉన్నారు.రహస్యాన్ని భేదించాలన్న ఆలోచన అతడి మనసుకి స్థిమితం లేకుండా చేస్తోంది. ఆ విషయం గురించి చాలా లోతుగా, తర్కబద్ధంగా ఆలోచిస్తున్నట్టు ఉన్నారు. షికారుకి వెళ్లినప్పుడు ఏవేవో ఆలోచనలు వచ్చి ఉండొచ్చు. అవన్నీ ఇప్పుడు పరీక్షించి చూడడానికి సిద్ధం అవుతున్నారు.కుర్చీలో చతికిలబడి ఓ కాగితం మీద బీజగణిత సూత్రం లాంటిది ఏదో రాశారు. ఆయన చేసే ప్రతీ చర్యని నేను గమనిస్తూనే ఉన్నాను. ఈ కొత్త...
(ఈ కథ అసిమోవ్ రాసిన "హౌ డిడ్ వి ఫైండ్ అవుట్ అబౌట్ జీన్స్" అన్న పుస్తకం నుండి తీసుకోబడింది.)1. మెండెల్ - బఠాణీ మొక్కలుపిల్లలు తల్లిదండ్రుల పోలికలతో పుడతారని అందరికీ తెలుసు. సాధారణంగా కొన్ని పోలికలు తల్లి నుండి, కొన్ని తండ్రి నుండి వస్తాయి. అలాగే తోబుట్టువుల మధ్య కూడా పోలికలు కనిపిస్తాయి. తల్లి దండ్రులు పొడుగ్గా ఉంటే పిల్లలు కూడా తరచు పొడుగ్గా ఉంటారు. తల్లిదండ్రులకి పిల్లి కళ్ళు ఉంటే పిల్లలకీ పిల్లి కళ్ళు వస్తాయి. తల్లిదండ్రులు నల్లనివారైతే...
పాశ్చాత్య సంస్కృతిలో మతానికి, సైన్సుకి మధ్య నిరంతర ఘర్షణ జరుగుతు ఉంటుంది. ఒక దాని మీద ఒకటి అధిపత్యం కోసం సతతం కలహించుకుంటూ ఉంటాయి. ఆ కలహం కొన్ని సార్లు వికార రూపాలు దాల్చుతుంది కూడా.భారతీయ సంస్కృతిలో విజ్ఞానానికి, అధ్యాత్మికతకి మధ్య అలాంటి పోరాటం ఉన్నట్టు కనిపించదు. దానికి ఒక కారణం బహుశ సైన్సుకి మన దేశంలో లోతైన వేళ్లు లేకపోవడం కావచ్చు. ఎవరో ఎక్కడో కనుక్కున్న ఎంగిలి ముక్కల్ని ముక్కున పట్టుకుని నడిపిస్తున్న వ్యవహారంలా ఉంటుంది మన విజ్ఞానం. అదీ గాక మన దేశంలో విజ్ఞానం ఏదో పరీక్షల కోసం, పదవుల కోసం పడే ప్రాకులాటలో ఓ పనిముట్టు...
లారెన్జ్ సమీకరణాల చేత ఖచ్చితంగా వర్ణింపబడ్డ మరో వ్యవస్థ ఒక విధమైన జలచక్రం (చూడు చిత్రం). ఇందులో పై నుండి సమంగా జల ప్రవాహం కిందికి పడుతూ ఉంటుంది. చక్రం అంచుకి డబ్బాలు వేలాడుతున్నాయి. ప్రతీ డబ్బాకి చిన్న కన్నం ఉంటుంది. అందులోంచి నీరు కారిపోతుంటుంది. పై నుండి వచ్చే నీటి ధార మరీ సన్నగా ఉంటే పైనున్న డబ్బా లోపలికి వచ్చే నీరు, బయటికి కారిపోయే నీరు ఒక్కటే కావడంతో చక్రం అసలు కదలదు. కాని ధార కాస్త పెరగగానే చక్రం కదలడం ఆరంభిస్తుంది. కాని ధార మరీ పెరిగితే...
ఆ అక్షరాలని పదాలుగా కూర్చాలని అనుకున్నాను. కాని ససేమిరా వీలుపడలేదు. రెళ్లు, మూళ్లు, ఐదులు, ఆర్లు కలిపితే ఏమీ రాలేదు. పద్నాల్గు, పదిహేను, పదహారు కలిపితే ice అన్న ఇంగ్లీష్ పదం వచ్చింది. అలాగే ఎనభై మూడో అక్షరంతో బాటు ఆ తరువాత వచ్చిన రెండు అక్షరాలని కలుపుకుంటే sir అన్న పదం వచ్చింది. అలాగే ఆ పత్రం మధ్యలో రెండు, మూడు వాక్యాలలో rots, mutabile, ira, net, atra మొదలైన పదాలు ఉన్నాయి. "చిత్రంగా ఉందే." ఆలోచించసాగాను. "ఈ పదాల బట్టి చుస్తే ఈ పత్రం యొక్క భాష గురించి మా మామయ్య చెప్పింది సబబే అనిపిస్తోంది. అలాగే నాలుగో వాక్యంలో luco ...
అధ్యాయం 4శత్రువుని పస్తులుంచి లొంగ దీసుకోవాల్సిందే"ఆయన వెళ్లిపోయారా?" తలుపులు దభాల్న మూసుకోవడం విని వంటగది లోంచి పరుగెత్తుకు వచ్చింది మార్తా."అవును. వెళ్లిపోయారు," అన్నాను."మరి ఆయన డిన్నర్ మాటేమిటి?" బెంగగా అంది ఆ ముసలి ఆయా."తినరు అనుకుంటా.""పోనీ రేపటి లంచ్ మాటేమిటి?""అది కూడా తినరు అనుకుంటా.""అయ్యో, అదేంటి?" బాధగా అంది మార్తా."అయ్యో నా పిచ్చి మార్తా! ఆయన ఇక జన్మలో భోజనం చెయ్యరట. అంతే కాదు, ఈ ఇంట్లో మరెవరూ భోజనం చెయ్యకూడదట. ఆ దిక్కుమాలిన గూఢ లిపిని పరిష్కరించిన దాకా ఇంట్లో అంతా పస్తులు ఉండాలని షపించాడు మా లీడెంబ్రాక్ మామయ్య."ఓరి...
భూమి గుండ్రంగా ఉందన్నది మనందరికీ తెలిసిన ఒక ప్రాథమిక సత్యం. అయితే ఆ విషయాన్ని పూర్తిగా అర్థం చేసుకోవడానికి మనిషికి కొన్ని సహస్రాబ్దాలు పట్టింది.ప్రాచీన కాలంలో భూమి గురించి, సూర్య చంద్రుల గురించి, గ్రహాల గురించి కొన్ని విచిత్రమైన నమ్మకాలు చలామణిలో ఉండేవి. సూర్యుడు ఏ రోజు కారోజు కొత్తగా - ఓ పూవులా - ఆవిర్భవించి, అంతరిస్తూ ఉంటాడు అనుకునేవారు ఒకప్పుడు. భూమి బల్లపరుపుగా ఉంది కనుక, అంచు దాకా వెళ్తే కాలు జారి అవతల అగాథంలో పడిపోతాం అనుకునేవారు.అలాంటి...
నేవియర్ - స్టోక్స్ సమీకరణం సార్వత్రికంగా అన్నిరకాల ప్రవాహ పరిస్థితులకీ వర్తిస్తుంది. అయితే మరింత ప్రత్యేక పరిస్థితులలో ప్రవాహాన్ని పరిశోధించాలంటే మరింత సరళమైన సమీకరణాలతో సరిపెట్టుకోవచ్చు కదా అని ఆలోచించాడు లారెంజ్. ముందు సరళమైన వ్యవస్థలని అర్థం చేసుకున్న తరువాతే క్లిష్టమైన వ్యవస్థల జోలికి వెళ్ళడం వైజ్ఞానిక పరిశోధనలో ఓ ప్రాథమిక సూత్రం. అలాంటి సరళీకరణకి అంశంగా లారెంజ్ "సంవహనం" (convection) అనే ధర్మాన్ని ఎంచుకున్నాడు. వేడి గాలి పైకి వెళ్ళడం,...
"బావుంది," చదవుకుండానే అన్నారు ప్రొఫెసర్."ఇప్పుడా పదాలని మళ్లీ అడ్డుగా రాయి."ఈ సారి ఆయన చెప్పినట్టు చేస్తే వచ్చిన ఫలితం ఇది. Iyloau lolwrb ou,nGe vwmdrn eeyea! "అద్భుతం" కాగితాన్ని నా చేతిలోంచి లాక్కుంటూ అన్నాడు మామయ్య. "ఇది సరిగ్గా ఏదో ప్రచీన రచన లాగానే ఉంది. అచ్చులు, హల్లులు చిందర వందర అయ్యాయి. కామాలు కూడా ఇష్టం వచ్చిన చోట ఉన్నాయి. అచ్చం సాక్నుస్సేం పత్రంలో లాగానే ఉన్నాయి."ఆయన పరిశీలినలలోని ప్రతిభకి అబ్బురపోయాను."ఇప్పుడు," నా కళ్ళలోకి సూటిగా చూస్తూ అన్నాడు మామయ్య, "నువ్వు రాసిన ఆ అజ్ఞాత వాక్యాన్ని చదవాలి అంటే, ముందు ప్రతీ...
"ఓ సారి జాగ్రత్తగా పరిశీలిద్దాం," నేను రాసిన కాగితాన్ని చేతిలోకి తీసుకుంటూ అన్నాడు. ఇక్కడ వరుసగా సరైన క్రమంలో లేని నూట ముప్పై రెండు అక్షరాలు ఉన్నాయి. కేవలం హల్లులు మాత్రమే ఉన్న పదాలు ఉన్నాయి. అలాగే అచ్చులు ఎక్కువగా ఉన్న పదాలు కూడా ఉన్నాయి. ఇదేదో కావాలని చేసింది కాదు. మనకి తెలీని ఏదో సూత్రానికి అనుసారం తర్కబద్ధంగా, గణితబద్ధంగా ఈ క్రమం వచ్చింది. మూల వాక్యాన్ని సరిగ్గానే రాసి ఉంటారు. ఆ వాక్యం మీద ఈ సూత్రం వర్తింపజేస్తే ఇలా క్రమం తప్పిన అక్షరాల...
కల్లోలతా సిద్ధాంతం - పార్ట్ 13ఈ తూనీగ న్యాయాన్నే శాస్త్రీయ పరిభాషలో "ఆరంభ స్థితుల మీద సునిశితంగా ఆధారపడడం" అంటారు. లారెంజ్ రూపొందించిన సమీకరణాల్లో వ్యవస్థ యొక్క పరిణామం దాని ఆరంభస్థితి మీద సునిశితంగా, కీలకంగా ఆధారపడుతుంది - అచ్చం వాతావరణంలా. ఆ "ఆరంభ స్థితుల మీద సునిశితంగా ఆధారపడడం" గోలేమిటి అంటారా? ఓ చిన్న ఉదాహరణ. వెంకట్రావుకి, తన పక్కింటి సీతారామ్‌కి ఒకే రోజు ఓ పెద్ద మల్టీ నేషనల్ కంపెనీలో ఇంటర్‌వ్యూ ఉంది. అభ్యర్థులందరూ ఖచ్చితంగా పది గంటలకి హాజరు కావాలి. 8:30కి ఇంటి దగ్గర 6 నెంబరు బస్సు పట్టుకుంటే 9:30 కల్లా ఇంటర్‌వ్యూ స్థలాన్ని...
కల్లోలతా సిద్ధాంతం - పార్ట్ 12 వృత్తి రీత్యా వాతావరణ శాస్త్రవేత్త అయినా లారెంజ్ ప్రాథమికంగా ఓ గణిత శాస్త్రవేత్త. తన వాతావరణ నమూనాలో తనకి కనిపించింది కేవలం అలవిగాని యదృచ్ఛ (Chance) మాత్రమే కాదు. బయటికి కనిపించే ఆ యదృచ్ఛకి అడుగున అద్భుతమైన సౌష్టవం గల ఓ విస్తృత జ్యామితీయ నిర్మాణాన్ని అతడు పొడచూడగలిగాడు. ఆ నిర్మాణాన్ని గణిత పరంగా వర్ణించడంలో, విశ్లేషించడంలో మునిగిపోయాడు. వాటి మీద ఎన్నో పరిశోధనా పత్రాలు రాశాడు. లారెంజ్ తన పరిశోధనల్ని - వాతావరణంలా - అస్థిరమైన పరిణామం గల వ్యవస్థల మీద లగ్నం చేశాడు. కొన్ని గతులు ముందు ఏం జరుగుతుందో...
నేడు అంతర్జాలం మీద మనమంతా ఎంతగా ఆధారపడి బతుకుతున్నామో ప్రత్యేకించి చెప్పనక్కర్లేదు. ముఖ్యంగా శాస్త్రీయ, సాంకేతిక, విద్యా, పరిశోధనా రంగాల్లో అంతర్జాలం లేనిదే రోజు గడవని రోజులివి.కాని అంతర్జాలాన్ని ఉపయోగించుకోవడానికి భాష అనే మాధ్యమం కీలకం అవుతోంది. అంతర్జాలంలో తెలుగు సమాచారం ఇంకా శైశవ దశలో ఉన్నట్టు కనిపిస్తోంది.కాదంటారా? అవును తెలుగులో అంతర్జాలంలో చాలా విషయాలే ఉన్నాయి. కాని అందులో చాల మటుకు కల్తీ లేని చెత్త. తెలుగు సినిమా కబుర్లు (ఇది వట్టి కాలయాపన), సినిమా విమర్శలు (ఇది మరీను), సినిమా విశ్లేషణలు (ఇవిక చెప్పనక్కర్లేదు), సినిమా...
"ఈ రెండు చేతి వ్రాతలూ ఒకటి కావు,"అన్నాడు. "కాగితం మీది రాత పుస్తకంలో రాత కన్నా చాలా కాలం తరువాత రాసింది. ఈ విషయాన్ని ఒక్క క్షణంలో నిరూపించొచ్చు.వాక్యం ఆరంభంలోనే రెండు "m" లు ఉన్నాయి. ఇలాంటి అక్షరం టరెల్సన్ పుస్తకంలో లేదు. అలాంటి అక్షరం పద్నాల్గవ శతాబ్దంలో వచ్చింది.అంటే పుస్తకానికి, కాగితానికి మధ్య రెండు వందల ఏళ్ల వారడి ఉందన్నమాట."ఏ తర్కం ఏదో నాకు బానే ఉన్నట్టు అనిపించింది."కనుక నాకు ఏమనిపిస్తోంది అంటే," మామయ్య ఇంకా చెప్పుకుపోయాడు,"ఈ పుస్తకం...
8.848 కిలో మీటర్ల ఎత్తున్న ఎవెరెస్ట్ కన్నా ఎత్తైన పర్వతం ఈ భూమి మీద లేకపోవచ్చు.కాని మన పొరుగు గ్రహమైన మార్స్ మీద ఎవరెస్ట్ ని తలదన్నే టంత ఎత్తైన అగ్నిపర్వతం ఉంది. 22-29 కిలోమీటర్ల ఎత్తైన ఈ నగరాజం పేరు ‘ఒలింపస్ మాన్స్.’ సౌరమండలం అంతటికీ ఇదే ఇత్తైన అగ్నిపర్వతం.1971 లో నాసా పంపించిన వ్యోమ నౌక మారినర్ 9, మార్స్ చుట్టూ తిరుగుతూ ఈ అగ్నిపర్వతాన్ని కనుక్కుంది. మార్స్ యొక్క ‘గ్రహమధ్య రేఖ’ కి దగ్గరగా థార్సిస్ పీటభూమి మీద ఉందీ పర్వతం. దీని శిఖరాన...
3 వ అధ్యాయంరూనిక్ వ్రాత ప్రొఫెసర్ కి పని పెడుతుంది"నిస్సందేహంగా ఇది రూనిక్ యే," భౄకుటి ముడి వేస్తూ అన్నాడు ప్రొఫెసర్. "కాని ఇందులో ఏదో రహస్యం ఉంది. దీని గూడార్థాన్ని తెలుసుకోవాలి."అంతలో నాకేసి కోపంగా చూసి,"అలా కూర్చో!" అన్నాడు.వేలితో బల్ల కేసి చూబిస్తూ, "అలా కూర్చుని చెప్పింది రాయి!" అన్నాడు.నేను చటుక్కున చెప్పినట్టే చేశాను."ఇప్పుడు నేను ఈ ఐస్లాండిక్ అక్షరాలకి సంబంధించిన ఒక్కొక్క ఇంగ్లీష్ అక్షరాన్ని చదువుకుంటూ వస్తాను. అలా అక్షరాలని పేర్చుకొస్తే ఏం వస్తుందో చూద్దాం. కాని ఇందులో గాని నన్ను మోసం చేసావో... ఏం చేస్తానో ఆ దేవుడీకి...
పక్షిలా రెక్కలు అల్లారుస్తూ గాల్లో ఎగరాలన్న ఆశ మనిషిలో అనాదిగా ఉంది. అలా రెక్కలు కట్టుకుని ఎగిరిన డేడలస్ గురించి 2500 ఏళ్ల నాటి గ్రీకు గాధ ఒకటి ఉంది. ఒక దీవి మీద నిర్బంధించబడ్డ కొడుకు ఇకరస్ ని రక్షించుకోవడానికి డేడలస్ చెక్క రెక్కల మీద పక్షి ఈకలని మైనంతో అంటించి, ఆ రెక్కలు కట్టుకుని ఎగిరి వెళ్తాడు. కొడుకుని విడిపించి ఇద్దరూ తిరిగి వస్తుంటే, దారిలో ఇకరస్ కి ఉత్సాహం ఎక్కువై పైపైకి ఎగరాలని చూస్తాడు. ఎండ వేడికి మైనం కరిగి నేల మీద పడి మరణిస్తాడు...
Part 2విద్య వేగంగా వ్యాపించాలంటే, అట్టడుగు వర్గాలలో కూడా విజ్ఞత పెరగాలంటే కొన్ని పరిణామాలు రావాలి. నిజానికి మనం ఊహిస్తున్న స్థాయిలో పరిణామాలు రావాలంటే మూడు వర్గాలు/సంస్థలు కలిసి పని చెయ్యాలి: 1) ప్రభుత్వం, 2) ప్రైవేటు సంస్థలు, 3)ఈ రెండు వర్గాలకీ బయట ఉంటూ పని చేసే ప్రతిభా వంతులైన వ్యక్తులు.ప్రభుత్వం ఎన్నో చేస్తే బావుంటుంది. కాని ప్రభుత్వం చెయ్యాల్సిన వన్నీ సక్రమంగా చేసి, ఆ సత్ఫలితాలని మనం అనుభవించాలంటే మనం ఎంతో పుణ్యం చేసుకుని ఉండాలి!!! మరి అంత పుణ్యానికి మనం నోచుకున్నామో లేదో తెలీదు. అంత పుణ్యం మూట గట్టుకునేంత వరకు ఎదురు చూసే...
పార్ట్ 11980 లలో అనుకుంటా... ఓ కొత్త ఒరవడి, ఓ వేగం, ఎదగాలన్న తాపత్రయం దేశం అంతా వ్యాపించింది. 90 లలో ప్రభుత్వ విధానాలలో వచ్చిన మౌలిక మార్పుల వల్ల దేశీయులలో అంతవరకు నిద్రపోతున్న సృజనాత్మక శక్తులు మేలుకున్నాయి. వేల వినూత్న రీతుల్లో అవి నేడు అభివ్యక్తం అవుతున్నాయి.అయితే ఈ ఆధునిక మార్పులలో పెద్ద ఎత్తున పాలుపంచుకుంటున్నది మధ్య గరగతి వారు మాత్రమే ననుకోవచ్చు. ఈ సమకాలీన సత్ఫలితాలు సమాజంలో అన్ని స్తరాల వారికీ అందాలంటే ఒక్కటే మార్గం. విద్య విస్తృతంగా...
