హుమాసన్ ప్రతిభ ఆ వేధశాలలో పనిచేసే సీనియర్ ఖగోళశాస్త్రవేత్త అయిన హార్లో షాప్లీ కంట పడింది. ’ఖగోళ విజ్ఞాన ప్రపంచంలో అంత గొప్ప పరిశీలనాశక్తి కల వారు అరుదు,’ అని హుమాసన్ ని షాప్లీ మెచ్చుకున్నాడు ఒకసారి. మ్యూల్ బళ్ల డ్రైవర్ గా, పళ్లతోటలని చూసుకునే తోటమాలిగా పని చేసిన ఈ సామాన్యుడు ఖగోళ విజ్ఞానంలో అంత పెద్దవాడి మెప్పు పొందడం, అత్యద్భుతం అనడంలో అతిశయోక్తి లేదు. ఆ విధంగా 1920 లో హుమాసన్ ఆ వేధశాలలోని వైజ్ఞానిక బృందంలో జూనియర్ సభ్యుడిగా నియమించబడ్డాడు. ఇప్పుడు తన ప్రతిభ నిజంగా, సాధికారికంగా నిరూపించుకునే అవకాశం వచ్చింది.
1920 -1921 ప్రాంతాల్లో షాప్లీ హుమాసన్ ని పిలిచి ఖగోళం లోని ఓ సుదూరమైన, అంతవరకు పెద్దగా అర్థంగాని ’ఆండ్రోమెడా నెబ్యులా’ అనే వస్తువుని ఫోటోలు తియ్యమని కోరాడు. వేధశాలలో ఉన్న 100 ఇంచిల దూరదర్శినితో పనిలోకి దిగాడు హుమాసన్. ఆ రోజుల్లో ఈ ఆండ్రోమెడా నెబ్యులా మన పాలపుంత గెలాక్సీలో ఉన్న ఓ వాయుమేఘం అనుకునేవారు. వాయుమేఘం భూమి నుండి కనిపిస్తోందంటే మరీ అంత దూరంలో లేదన్నమాట. హుమాసన్ ఆ మేఘాన్ని అత్యంత శ్రద్ధతో ఫోటోలు తీశాడు. కాని అందరూ అనుకున్నట్టు కాక ఆ మేఘంలో చిన్న చిన్న మెరుస్తున్న చుక్కలు కనిపించాయి. అవి నక్షత్రాలలా ఉన్నాయి. పైగా కొన్ని ఫోటోలలో కనిపిస్తే కొన్నిట్లో కనిపించకుండా ఉన్నాయి. అంటే ప్రకాశంలో ఆటుపోట్లు గల తారలు అన్నమాట. ఇలాంటి తారలని ’చంచల తారలు’ (variable stars) అంటారు. తన పరిశీలనల ఫలితాలని షాప్లీకి తీసుకెళ్లి చూపించాడు హుమాసన్. ఫలితాలని షాప్లీ నమ్మలేదు. ఆండ్రోమెడా నెబ్యులా లాంటి ధూళిమేఘంలో చంచల తారలు ఉండే అవకాశమే లేదని కొట్టిపారేశాడు. హుమాసన్ చేతిలోంచి ఫోటో ప్లేట్లని తీసుకుని ఓ కర్చీఫ్ తో హుమాసన్ పెట్టిన గుర్తులని తుడిపేశాడు. ఆ విధంగా ఇరవయ్యవ శతాబ్దపు ఖగోళ విజ్ఞానంలో ఓ మహాసత్యానికి చెందిన మొట్టమొదటి ఆధారాలు అధికార దర్పం చేతిలో తుడిచిపెట్టుకుపోయాయి.
ఆ సత్యం బయట పడడానికి హుమాసన్ మరి కొంత కాలం ఆగవలసి వచ్చింది.
(సశేషం...)
0 comments