శాస్త్ర విజ్ఞానము

అంతర్జాలం తరువాత విజ్ఞాన వ్యాప్తకి అత్యంత ముఖ్యమైన సాధనాలు పుస్తకాలు. వాటి గురించి కొంచెం చర్చిద్దాం.
పుస్తకాల గురించి చర్చ అంటే మొత్తం పుస్తక ప్రపంచం గురించి చర్చ అన్నమాట. అంటే పుస్తకాలు, రచయితలు, పుస్తకాల షాపులు, ప్రచురణ కర్తలు, పంపిణీ దార్లు, గ్రంథాలయాలు. ఇక చివరిగా వీటన్నిటినీ మూల్యాంకనం చేసే పాఠక దేవుళ్లు.

ముందు గ్రంథాలయాలతో మొదలెడదాం.

ప్రాచీన అలెగ్జాండ్రియాకి చెందిన గ్రీకులకి ఒక చక్కని ఆలోచన వచ్చిందట. విజ్ఞానం, కళ, కవిత్వం... ఇలా ప్రతీ రంగం లోను ఉన్న ప్రపంచ సాహిత్యాన్ని ఓ భవనంలో పోగెయ్యాలన్న ఆలోచన. అలా ఏర్పడ్డదే పేరుమోసిన అలెగ్జాండ్రియా గ్రంథాలయం. అది కేవలం పుస్తకాలయంగా మాత్రమే కాక ఆ రోజుల్లో అత్యుత్తమ వైజ్ఞానిక సంస్థగా కూడా ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి తెచ్చుకుందట. దాని మహర్దశలో అందులో 5 లక్షలకి పైగా పుస్తకాలు ఉండేవని అంచనా. ఆధునిక గ్రంథాలయాల ప్రమాణాలతో పోల్చినా అది చాలా పెద్ద మొత్తం. పాశ్చాత్య సంస్కృతి పుస్తకానికి ఇచ్చిన విలువకి ఈ గ్రంథాలయం ఓ ప్రాచీన ప్రతీక.

అనాదిగా ముఖత: జ్ఞానాన్ని చేరవేసే సాంప్రదాయం ఉండడం వల్ల కాబోలు మన సమాజంలో పుస్తకానికి విలువ తక్కువే. కాని గత విజ్ఞాన సారం, సమాకాలీన విజ్ఞాన సర్వస్వం - ఈ రెండూ ప్రాంతీయ భాషల్లో, సులభంగా అందుబాటులో లేని సమాజం ఒక ఎత్తుని మించి వెళ్లలేదని అనిపిస్తుంది.

(తెలుగులో శాస్త్రీయ సాహిత్యంలో వెలితి గురించి మరో చోట మొర పెట్టుకున్నాను. అ విషయానికి మళ్లీ వస్తాను.)

అలెగ్జాండ్రియా గ్రంధాలయానికి దీటైన గ్రంథాలయాలు నేడు ఉంటే బానే ఉంటుంది. కాని వాటి స్థాపనలో ఎన్నో సాధక బాధకాలు ఉంటాయి. అంత కన్నా తక్కువ స్థాయిలో మరో రకం గ్రంథాలయాలు ఉంటే బావుంటుంది. అవి నగరాలలో ప్రతీ వాడలోనూ ఉండదగ్గ స్థానిక గ్రంథాలయాలు.

స్థానిక గ్రంథాలయాలు (Community libraries):

US లో నగరాలలో ప్రతీ విభాగంలోను ఈ స్థానిక గ్రంథాలయాలు ఉంటాయి. వీటిలో కేవలం దినపత్రికలు, (’స్వాతి’ బాపతు!) వార పత్రికలు మాత్రమే కాక ఎన్నో రంగాలకి సంబంధించిన విలువైన సాహిత్యం ఉంటుంది. ప్రపంచ యుద్ధం, డైనోసార్లు, అధునాతన వాహనాలు, ధరా తాపం - ఇది అది అని కాకుండా అన్ని రకాల పుస్తకాలు అక్కడ దొరుకుతాయి. కేవలం డ్రయివర్స్ లైసెన్స్ చూబించి పుస్తకాలని ఇంటికి తీసుకెళ్లొచ్చు.

ఇవి కాక వందల, వేల సంఖ్యలో ముచ్చటేసే రంగుల బొమ్మల్తో, చిన్న పిల్లల పుస్తకాలు... ఇంతేసి బుడుతలు, అంతేసి పుస్తకాలని ముందేసుకుని సాలోచనగా పేజీలు తిరగేస్తుంటే, డౌటొచ్చినప్పుడు పక్కనే ఉన్న అమ్మనో నాన్ననో ఓ సారి గోకి సందేహం తీర్చుకుంటుంటే, ఆ లిటిల్ రాస్కల్స్ ని ఓ సారి చటుక్కున ఎత్తుకుని ముద్దాడాలని ఉంటుంది.

కేవలం పుస్తకాల సరఫరా మాత్రమే కాక అక్కడ పిల్లల కోసం రకరకాల కార్యక్రమాలు కూడా ఉంటాయి.

ఉదాహరణకి శాస్త్రీయంగా శిక్షణ పొందిన కథకులు (story-tellers or raconteurs), తమాషా వస్త్రధారణతో వచ్చి పిల్లలకి చక్కని ఉచ్ఛారణతో, భావయుక్తంగా కథలు వల్లిస్తూ ఉంటే, పిల్లలు వాళ్ల ముందు కళ్లింత చేసుకుని అలికిడి చెయ్యకుండా ఆలకిస్తుంటారు.

ఒక విధంగా ఈ స్థానిక గ్రంథాలయం బడి కాని బడి లాంటిది అని చెప్పుకోవాలి. బడికి, ఈ స్థానిక గ్రంథాలయానికి మధ్య ఓ ముఖ్యమైన తేడా ఉంది. బడిలో పిల్లల మనోవికాసం యొక్క క్రమం, వేగం అన్నీ బడే నిర్ణయిస్తుంది. గోవిందా అంటూ ఆ గుంపులో పడి పిల్లలు ముందుకు తోసుకుపోవాల్సిందే! ఇక ఆ తొక్కిసలాటలో ఇది వద్దు, ఇది కావాలి అని ఎంచుకునే స్వేచ్చ పిల్లలకి పెద్దగా ఉండదు. స్వేచ్ఛ లేనిదే మనోవికాసం సాధ్యం కాదన్న విషయం బడులకి అర్థం కాదు.

కాని ఈ స్థానిక గ్రంథాలయాల తీరు వేరు. పిల్లలకి ఏది నచ్చితే అది చదువుకుంటారు. ఎలా పడితే అలా (కావాలంటే పుస్తకాన్ని తిరగేసి పట్టుకుని!) చదువుకుంటారు! సందేహం వస్తే తోటి బాల నిపుణుణ్ణి అడుగుతారు. చదివే మూడ్ లేకపోతే చల్లగా ఆ బల్ల మీదే నిద్దరోతారు...

ఉత్సాహంగా తెలుసుకోవడానికి, సంతోషంగా ఎదగడానికి చక్కని రంగస్థలాలు ఈ స్థానిక గ్రంథాలయాలు.
ఆ బీజాలని మన వాడలలోనూ నాటితే బావుంటుంది.

(సశేషం...)