మనస్తత్వ శాస్త్రం చదివే రోజుల్లోనే మొట్టమొదటి సారిగా మానవ మెదడు పరిచ్ఛేదాలు చేసే అవకాశం దొరికింది. ఆ రోజు నాకు బాగా గుర్తు. మా ఎదురుగా ప్లాస్టిక్ పాత్రల్లో మెదళ్లు ఉంచారు. మేం చొక్కా చేతులు మడుచుకుని, గ్లోవ్స్ వేసుకుని, కంపుకొట్టే విచిత్ర ద్రవం ఉన్న ఆ పాత్రల్లో చేతులు ముంచి మెదడుని పైకి తీశాం. ఒకప్పుడు ఎవరో వ్యక్తి యొక్క వ్యక్తిత్వానికి, ఆలోచనలకి, జీవనసారానికి ఆధారభూతమైన ఆ అవయవాన్ని ఇలా చేతుల్లో పట్టుకుని చూస్తున్నాను. అప్పుడు నాకో ఆలోచన వచ్చింది. అదుగో... నా కొనగోటికి చిక్కుకున్న ఆ కాస్తంత నాడీ ధాతువులో ఒకప్పుడు ఆ వ్యక్తి యొక్క ప్రేమ దాగి వుందా? లేక ఏ మధుర స్మృతో, ఏ అలవాటో దాగి వుందా? అసలు ఆ ఆలోచనే నాకు థ్రిల్లింగ్ గా అనిపించింది. ఆ రోజు నుండి సైన్సుకి దాసోహం అయిపోయాను.
మనం అనుభవించేది, మన వ్యక్తిత్వం యొక్క సారం అంతా, మరెవ్వరికీ తెలీని ఈ వ్యక్తిగత, విశాల ఆత్మగత లోకమంతా, ఎలాగో మొత్తానికి మెత్తని ఈ అవయవం నుండి ఆవిర్భవిస్తోంది, దాని వల్ల అభివ్యక్తం అవుతోంది. అయితే అది ఎలా జరుగుతుంది అన్నది కచ్చితంగా ఎవరికీ తెలీదు. ఈ ప్రశ్నని అడుగుతున్నది ఒక్క శాస్త్రవేత్తలు మాత్రమే కాదు. ప్రతి మనిషి తనను తాను అడగదగ్గ అత్యంత విలువైన ప్రశ్న ఇదే ననిపిస్తుంది. అయితే ఈ కీలకమైన ప్రశ్నని పక్కన పెడితే కొంచెం ఉపప్రధానమైన ప్రశ్నలు ఎన్నో ఉన్నాయి. 'మన వ్యక్తిత్వానికి మూలాలు ఏవి?', 'మనం ఎలా మారుతాం, ఎలా నేర్చుకుంటాం?' 'మన జన్యువులకి మన ఆలోచనల మీద ప్రభావం ఉంటుందా?' 'మన ఆలోచనలకి మన ఆరోగ్యం మీద ప్రభావం ఉంటుందా?' మొదలైన ప్రశ్నలన్నమాట.
ఆత్మగతమైన అనుభూతులని కూడా కఠోరమైన శాస్త్రీయ పద్ధతితో శోధించొచ్చునన్న భావన నా పరిశోధనలలో కీలక పాత్ర వహిస్తుంది. విజ్ఞానం ఎప్పుడూ వస్తుగత (objective) దృష్టినే సమర్ధిస్తుంది. అందుకే శాస్త్రవేత్తలకి ఆత్మాశ్రయత (subjectivity) నచ్చదు. అందుకే చైతన్యాన్ని ఓ మహత్యంగా పరిగణించకూడదు అంటాను. అందులో కూడా స్థాయిలు, భేదాలు ఉంటాయి కనుక, దాన్ని కూడా కొలవచ్చు నన్నదే నా ఆలోచన. చైతన్యంలో "హెచ్చుతగ్గులు" గురించి మాట్లాడతాం, చైతన్యాన్ని "పెంచాలి" అంటాం, "ఉద్ధరించాలి (పైకెత్తాలి)" అంటాం కనుక కొలవగలం అన్నమాట. భవిష్యత్తులో చైతన్యంలోని భేదాలకి, మెదడులో మనం కొలువదగ్గ స్థితులలో భేదాలకి మధ్య సంబంధ బాంధవ్యాలని పూర్తిగా అర్థం చేసుకోగలమని నా నమ్మకం.
మెదడులో నాడీ కణాల వృత్తి అనే "జలం", ఆంతరికమైన అనుభూతి అనే "రసం"గా ఎలా మారుతుంది? అన్న ప్రశ్నకి సమాధానం ఎప్పుడు దొరుకుతుందో తెలీదు. అయితే ఆ లక్ష్య సాధన మహా స్ఫూర్తిదాయకంగా ఉంటుందని మాత్రం ధీమాగా అనగలను.
- సూసన్ గ్రీన్ ఫీల్డ్
0 comments